ทุกคนมีสิทธิฉบับนี้เป็นคนในแวดวงสาธารณสุข(อีกแล้ว) แต่ทีมงานมั่นใจว่า อ่านไปทุกๆ ท่านจะชอบในแนวคิดแบบขวานผ่าซาก และเห็นด้วยว่าเขากล้าหาญ ทั้งๆ ที่หลายคนอาจจะมองว่าเพี้ยน ภก.พันธุ์เทพ เพชรผึ้ง หรือหมอก้อง ที่คนในอำเภอเวียงสา จังหวัดน่านเรียกเขาอย่างคุ้นเคย หมอ(ยา)ก้อง เล่าให้ฟังว่า เขาเป็นคนกรุงเทพ ช่วงปิดเทอมใหญ่ของ ม.ต้น เขาได้มีโอกาสไปอยู่กับย่าที่ จ.นครสวรรค์ เลยติดใจบรรยากาศต่างจังหวัด เพราะเป็นคนไม่ชอบความวุ่นวายในเมืองหลวง ในที่สุดเลยย้ายมาเรียนมัธยมปลายที่นครสวรรค์ ชีวิตตอน ม.6 อยากเป็นครูสอนวิชาคณิตศาสตร์ และได้มีโอกาสสอบโควต้า แต่เหมือนโชคชะตาไม่เอื้ออำนวยทำให้วันที่ต้องสอบสัมภาษณ์นั้นไม่สบายจนต้องขาดสอบ จากนั้นเลยมุ่งมั่นที่จะสอบเอ็นทรานซ์ “ตอนแรกไม่ได้คิดจะสอบตรงเข้า มหาวิทยาลัยนเรศวร (มน.) คิดว่าจะเอนฯ แต่มีเพื่อนคนหนึ่งบอกว่าเขาจะไปสอบ มช. เพราะว่ามหาวิทยาลัยเชียงใหม่สอบพร้อมมหาวิทยาลัยนเรศวร แล้วเพื่อนคนนั้นเขาอยากไปอยู่เชียงใหม่ แต่จริงๆ คือเขาสอบไม่ติดนั้นแหละ เขาก็เสียดายใบสมัครด้วย แล้วเราก็ซื้อใบสมัครไม่ทันเขาก็ขายใบสมัครให้เรา แล้วก็สอบได้ ไม่ได้ไปติวไปอะไรนะแต่ก็อ่านหนังสือมาหนักมากแล้ว พอรู้ว่ามีที่เรียนแล้วแต่ยังไม่ได้ไปรายงานตัว เพราะยังไม่มีทรานสคริปต์ ตอนอยู่กรุงเทพฯ ก็เริ่มไปดูมหาวิทยาลัยที่เราไปสอบ ปรากฏว่ารถมันติดมาก นั่งรถจากบ้านไปธรรมศาสตร์ก็ประมาณ 2 ชั่วโมง ไปเกษตรฯ ก็ประมาณ 1 ชั่วโมง หมายถึงว่าขับจากนครสวรรค์ไป ม.นเรศวร ประมาณชั่วโมงครึ่งมันเท่ากับจากบ้านที่รังสิตไปจุฬาฯ เลย ก็เลยไม่เอาแล้วไปเรียนที่ ม.นเรศวรแทน ก็มีเพื่อนที่อยู่แถวๆ บ้านไปเรียนที่ ม.นเรศวรด้วยก็ได้เป็นรูมเมทกัน แล้วชอบไหมการเรียนเภสัช ก็ไม่ค่อยไปเรียน เกือบไม่จบ คือปกติไม่ใช่คนชอบอ่านหนังสือ แล้ววิชาคำนวณมันก็ต้องท่อง ก็รู้สึกไม่ชอบ พอจบปีหนึ่งก็อยากจะเอนฯ ใหม่ คือพอเข้ามหาวิทยาลัยมันเป็นสังคมที่เราไม่ต้องมีใครมาควบคุม ก็เลยเกเร เพื่อนที่อยู่กลุ่มเดียวกันก็มีไม่จบ โดนรีไทร์บ้าง หมายถึงเพื่อนที่ไปด้วยกันแต่ไปอยู่คณะอื่นนะ เพื่อนเภสัชนี่จบทุกคน ตอนเรียนก็อยู่ท็อป 5 ในด้านเลวร้าย ไม่ตั้งใจเรียน ไม่ค่อยทำกิจกรรมที่เป็นของวิชาเรียน แต่ถ้าเพื่อนมีกิจกรรมเราก็จะไปเป็นลูกหม้อ ไม่ใช่ตัวตั้งตัวตีอะไรแต่ถ้ามีกิจกรรมก็จะทำ ให้เต้นเราก็เต้น แต่ไม่ได้ไปออกแบบอะไรกับเขา แต่ถ้าเป็นกิจกรรมของวิชาเรียนจะไม่ค่อยให้ความร่วมมือ ไม่ค่อยไป แม้แต่แล็ปบางทีก็ไม่เข้า แต่พอหลังๆ ประมาณปีสามก็เริ่มเข้า มีติด ร. หนึ่งวิชา คือเพื่อนของพ่อเป็นอธิการฯ พ่อก็ฝากฝังลูกไว้เพราะกลัวจะเรียนไม่จบ อธิการก็เลยเรียกไปอบรมพร้อมคณบดี เป็นเรื่องเป็นราวใหญ่โต พ่อเล่าให้ฟังว่าอธิการบดีเรียกคณบดีเข้าไปต่อว่า ว่าทำไมไม่ดูแลเด็กให้ดี ซึ่งคณบดีตอนนี้เป็นอธิการบดี มหาวิทยาลัยพะเยา หลังจากนั้นก็เลยต้องตั้งใจเข้าไปเรียนหน่อย ไปเข้าเรียน ไปเข้าแล็ป แล้วก็อ่านหนังสือ ฟังดูไม่น่าทำงานเพื่อสังคมได้เลยนะ แล้วเพื่อสังคมนี่มีตอนไหน สมัยเรียนมีไหม ไม่มีเลย คือออกค่ายนั้น เราเป็นลูกหม้อ พอเขาใช้เราก็ทำ แต่ไม่ได้เป็นอุดมการณ์ขนาดนั้น แต่แรงผลักดันเกิดจากการหมั่นไส้คนมากกว่า คือพอเรียนจบมาก็ทำงาน ที่สาธารณสุขจังหวัดหนองบัวลำภู ไม่กล้าไปทำงานโรงพยาบาลเพราะเรียนจบมาแบบกระท่อนกระแท่น ก็ไม่แน่ใจว่าโรงพยาบาลนั้นจะรับเราได้ไหม ซึ่งปัจจุบันเขาก็รับเราไม่ได้นะแต่เรามีงานด้านอื่นอยู่ ก็อยู่สาธารณสุขจังหวัดอยู่ประมาณหนึ่งปี ก็พอรู้ข้อจำกัด หรือข้ออ้างของราชการ การคอรัปชั่น เรียนรู้จนทำเป็น ทุกอย่างสามารถคอรัปชั่นได้หมดเพราะขั้นตอนการคอรัปชั่นไม่อยู่ในเอกสาร ในขณะที่ สตง. ตรวจเอกสารเท่านั้น เพราะฉะนั้นถ้าคุณไม่ย่ามใจมากเอกสารคุณจะตรงเป๊ะ ยังไงก็ไม่สามารถที่จะจับได้ อย่างสมมติผมมีเงินสักหนึ่งล้าน สงสัยว่าผมมีเงินมาจากไหนก็ต้องไปเล่นกันให้ชี้แจงว่าเอาเงินมาจากไหน ซึ่งถ้าเกิดว่าฟอกเงินได้ก็จะอธิบายได้ คือแรงผลักดันจริงๆ นั้นเราไปเห็นที่ๆ เขาทำอะไรให้คนกิน ทุกอย่างเลยพอเราเห็นสถานที่เพราะเราเข้าไปบ่อย อยู่ สสจ. ก็มีโอกาสไปต่างจังหวัด ประชุมต่างจังหวัดบางทีเขาก็พาไปดูสถานที่ของจังหวัดอื่น เราก็จะเห็นว่าแพ็คเกจดีบางทีมันมาจากใต้ถุนบ้านบ้าง ทำในห้องส้วมบ้าง ทำริมถนนเลยก็มี เราก็เห็นว่าอะลุ้มอล่วย ไม่ได้มีการแก้ปัญหาตรงนี้ คือเราเป็นคนท้องเสียง่ายด้วย จะกินอะไรค่อนข้างระมัดระวัง อยู่ที่เวียงสานี่เคยนอนโรงพยาบาล 3 รอบ เป็นเจ้าหน้าที่โรงพยาบาลเวียงสาแต่นอนโรงพยายาบาลเวียงสา 3 รอบ เป็นโรคท้องเสีย ต้องนอนโรงพยาบาลและให้น้ำเกลือ ก็คือที่นี่มีเงื่อนไขว่าการทำงานที่นี่เราต้องทำงานคุ้มครองผู้บริโภค คือตอนนั้นโรงพยาบาลเวียงสามีเภสัชฯ แค่ 4 คนแล้วหัวหน้าเขาจะย้ายเข้า สสจ. เราก็เห็นความสำคัญของงานคุ้มครองผู้บริโภค ในโรงพยาบาลชุมชนยังไม่ค่อยยอมรับการไปทำงานคุ้มครองผู้บริโภค เขาจะรู้สึกว่าเขาทำงานแบบบริหาร ก็เลยมีข้อแม้ว่าถ้าเราจะมาทำงานโรงพยาบาลเราต้องรับงานคุ้มครองผู้บริโภคที่เพิ่มขึ้นจากปกติที่โรงพยาบาลทำอยู่ คือต้องทำเต็มตัว มาตอนนั้นก็เพิ่งจบมาแค่ปีเดียวก็อาจจะยังไม่รู้เรื่องอะไรมาก แต่เนื่องจากเคยอยู่ สสจ. มาก่อน ก็ถือว่ายังรู้มากกว่าคนอื่น ถ้าเป็นเภสัชฯ คนอื่นไม่รู้เลย อย่าคิดว่าจะรู้ทุกคนเพราะมันเป็นงานเฉพาะมาก งานกฎหมายจะไม่มีใครรู้เลย เราก็ทำไปเรียนรู้ไป เพราะไอ้ที่รู้ก็ไม่รู้ว่าถูกหรือผิด งานคุ้มครองผู้บริโภคที่เวียงสามีด้านใดบ้าง ก็มีตรวจร้านชำ ตรวจโรงงานน้ำดื่ม ตรวจคลินิก คือจริงๆ จะมีแบบตรวจมาให้อยู่แล้วว่าต้องตรวจอะไรบ้าง ยาก็ตรวจ ส่วนหนึ่งคือเราไปเจอเรื่องยาที่มีเกือบทุกที่เลยนะที่ไม่ตรงตามมาตรฐาน ตรวจร้านยา ขย 2. ด้วย ขย 2. คือร้านขายยาที่ไม่มีเภสัชฯ แล้วก็ตั้งแต่สมัยไปเรียนจนถึงทำงานใหม่ๆ จนมาถึงปัจจุบันนี้ อย่างหนึ่งของเภสัชฯ ที่ค่อนข้างจะเป็นประเด็นมากคือเภสัชฯ ที่ไม่มีใบประกอบวิชาชีพ คือหนึ่งเรื่องจริยธรรม สองความปลอดภัยของผู้ป่วยที่ไม่ได้รับยาโดยเภสัชกร เขาก็จะมีคำถามที่ปักหลังเภสัชกรอยู่ตลอด แต่เราก็มาอยู่สาธารณสุขจังหวัดที่เดิม เราก็คุ้นกับสภาพที่เภสัชฯ ขายป้าย คือเอาใบเภสัช ตัวเองไปไว้ แต่ว่าที่ สสจ. นั้นก็มีคนทำ ลักษณะอีกอย่าง คือว่าคนทั่วไปเปิดแล้วเอาป้ายไปไว้แล้วก็รับเงิน มีตั้งแต่ 5,000 จนถึง 10,000 บาทหรืออาจจะเยอะกว่านั้น แต่ถ้าเป็นที่ สสจ. นั้นเราจะเห็นว่าเภสัชฯ นั้นเป็นร้านของเราเอง ก็ไปอยู่บ้าน กลางวันก็ให้คนอื่นไปอยู่ พอมาอยู่นี่ก็รู้สึกคับข้องใจว่า สาธารณสุขจังหวัดนั้นได้มีใบนี้ไปอยู่ที่ร้านคนอื่น เนื่องจากว่าตอนนั้นสาธารณสุขจังหวัดกำลังตีความเรื่องป้ายประกาศ ก็จะมีร้านที่ ขย 1 . ซึ่งไม่ได้มีเภสัชฯ เป็นเจ้าของจะต้องปิดร้าน เพราะฉะนั้นสาธารณสุขจังหวัดรวมทั้งที่จังหวัดน่านก็จะให้มีคนเข้าไปที่ร้านเพื่อให้ร้านนั้นเปิดอยู่ได้ เราก็รู้สึกว่าคือเรื่องที่มันผิดนั้นเราจัดการมันไม่ได้ยังไม่เป็นปัญหาเท่ากับเราไปยอมรับว่าเรื่องที่ผิดมันถูก ก็เริ่มที่จะรับไม่ค่อยได้ คือเราก็ไม่ใช่คนที่ทำอะไรถูกต้องทุกอย่างแต่ว่าอะไรที่มันผิดนั้นมีการยอมรับว่ามันถูกต้องก็รู้สึกตะขิดตะขวงใจ จากนั้นก็เลยเหมือนก่อขึ้นมา และอีกฝ่ายที่เขาเป็นฝ่ายน้ำดีของเภสัชฯ กับอีกฝั่งที่เขาเป็นวิชาชีพอื่นเราเอากฎหมายไปบังคับใช้เขา เวลาเราไปตรวจคลินิกพยาบาลเขาก็จะมีคำถามกลับมาตลอดว่าแล้วเภสัชฯ ที่ไม่มีอยู่ที่ร้านไม่เห็นทำอะไรเขาเลย แต่เราไปคร่ำเคร่งกับพยาบาลกับหมอ เขาก็ถามว่าเพื่ออะไร มันจึงเป็นคำถามที่แทงใจ เวลาไปตรวจคลินิกหมอ แบบตรวจมีตั้ง 3-4 หน้า เขาก็จะถามว่าอะไรหนักหนา ถังดับเพลิงก็ต้องมีเหรอ ประมาณนี้ ซึ่งเราก็ตอบไม่ได้ อาจจะเป็นเพราะเรายังไม่อินว่ามันคืออะไร แต่คำถามที่หนักๆ คือเขาถามย้อนทันทีทุกครั้งที่ไปตรวจว่า “ทีร้านเภสัชฯ ที่ไม่มีเภสัชฯ ล่ะจะมาจ้ำจี้จ้ำไชเขาทำไม” เราก็จะหน้าแห้งเลย ก็ไม่ได้เป็นอย่างนี้ทุกร้านนะ จะมีพวกร้านที่เขาคงหมั่นไส้เรา อันนี้ก็เป็นจุดเริ่มต้น ความเป็นหมอก้องกับเครือข่ายคุ้มครองผู้บริโภค มาเริ่มตอนปี 2552 ที่ สสจ. อีกแล้ว คือชวนเราไปประชุมกับอาจารย์วรรณา(ผศ.ภญ.ดร.วรรณา ศรีวิริยานุภาพ )ของ คคส. (แผนงานพัฒนาวิชาการและกลไกคุ้มครองผู้บริโภคด้านสุขภาพ) เราก็เป็นลูกหม้อเหมือนเดิม เขาใช้ให้ทำอะไรเราก็ทำ ก็ยังไม่ถึงขั้นตั้งใจมากหรอก ตอนนั้นยังไม่รู้ด้วยซ้ำว่าอะไรคือ คคส. ก็คิดว่าคงคล้ายๆ กับ อย. เวลาประชุมก็ไม่ค่อยได้ตั้งใจฟังหรอก เพราะทีม สสจ. ก็จะมีทีมของเขา เราก็รอเขาสั่งมาอย่างเดียวแล้วเราก็ไม่ได้อยู่ในส่วนที่เสนอความคิดเห็นไปแล้วเขาจะสนใจเท่าไรนัก ก็เลยเป็นนิสัยให้เราไม่ค่อยสนใจเท่าไร แต่ไม่เหมือนตอนนี้นะ(หัวเราะ) เครือข่ายคุ้มครองผู้บริโภค เขาก็ให้เราเตรียมพื้นฐานชาวบ้านไว้ เราก็เตรียมๆ ปรากฎว่าเราเตรียมไว้แล้ว เตรียมจะประชุมแล้ว เราก็ถามว่าจะเริ่มเมื่อไร เขาตอบว่า ไม่ทำแล้ว เราก็อึ้งไปแล้วก็เสียใจ และก็เริ่มไม่พอใจ คุณให้เราเตรียมไว้เยอะเลยแล้วมาประชุมบอกไม่ทำแล้ว คือถ้าไม่ถามก็ไม่บอกด้วย เขาบอกว่ามันไม่ชัดเจน ให้แก้นู่น แก้นี่ แล้วมันก็ไม่ตรงกับงานเรา ขอซื้อชุดตรวจฟอร์มาลีน ตรวจสารปนเปื้อน ทำไมถึงขอไม่ได้ในเมื่อเราทำงาน สสจ. คือโครงการที่ สสจ. ส่งไปมันเป็นเมล์กลุ่มซึ่งเราก็ไม่ได้เปิดอ่าน ตอนที่บอกให้เราเตรียมเราก็เตรียม ไปคุยกับชาวบ้านไว้แล้วด้วย ชาวบ้านก็ไม่ค่อยเข้าใจหรอก ก็คิดว่าเป็นการประชุมๆ กัน ส่วนใหญ่ก็เป็น อสม. มีกิจกรรมอะไรเขาก็จะมาทำกัน ก็เลยเอาโครงการนั้นมาปัดๆ แล้วก็ส่งไปว่าเราจะทำเองก็ได้ ก็คือเอาโครงการ สสจ. มาแก้นิดๆ หน่อยๆ แล้วส่งกลับไป เขาก็แก้กลับมาแดงไปหมดเลย ซึ่งตอนนั้นเราก็ไม่ค่อยเข้าใจเลยตอนนั้น ก็ปรึกษารุ่นพี่เภสัชที่เรานับถือซึ่งทำงานกับทาง คคส. เราถามทีละข้อเลยมันคืออะไร พี่เขาก็ปรับวิธีคิดเรา แต่เราไม่เข้าใจนะวิธีคิดของพี่เขาตอนนั้น ส่วนหนึ่งก็เป็นเรื่องการให้ทุนของ สสส. มากกว่า ตอนนั้นเราคิดแค่ว่าทำอย่างไรให้เอกสารมันผ่านมากกว่า แต่มันมีข้อดีที่ว่า สสส. เขามีวิธีคิดของเขาที่มันจะดีหรือไม่ดีไม่รู้ แต่มันดีกว่าระบบราชการ คืออันนี้มันไปอยู่สำนักที่ค่อนข้างเฮี้ยบเรื่องของการใช้เงิน เราก็พยายามทำให้มันผ่าน หลังๆ ก็งงว่ามันไม่ต้องส่งหลักฐาน ตอนอยู่ สสจ. ใช้ชีวิตอยู่กับการเคลียร์บิล ทำหลักฐานเพื่อเคลียร์บิล พอมันอยู่ในมือเรามันเอื้อในการใช้เงินอย่างตรงไปตรงมา ไม่เหมือนระบบข้าราชการ ก็รู้สึกว่าใช้เงินได้อย่างปลอดโปร่ง ส่วนในแง่ของการทำงาน เราก็ไม่ได้มุ่งไปที่ผลิตภัณฑ์แล้ว เขาให้ทำเครือข่าย ก็ตามรุ่นพี่เป๊ะๆ เลย โดยที่เราก็ไม่ได้หวังผลว่ามันจะออกมาเป็นเหมือนเขา แต่ใช้วิธีการเขาไปก่อน ต้องสรุปประชุมอย่างไร เวลาสรุปประชุมเราก็เหมือนกับสอนว่าเราต้องได้ข้อมูลอะไรบ้าง เพราะฉะนั้นประชุมครั้งต่อไปนั้นเราต้องปรับแล้วว่าทำอย่างไรถึงจะได้ข้อมูลอย่างนี้มา ก็เริ่มเปลี่ยนรูปแบบการทำงานออกไป ปัจจุบันก็อาจจะเห็นประเด็นมากขึ้นแต่รูปแบบเดิมก็อาจจะยังมีอยู่ เปลี่ยนไปเยอะมากไหมการทำงาน พอรูปแบบมันมาก็จะเป็นรูปแบบของเครือข่าย จะมีมุมมองจากชาวบ้านเข้ามา อีกส่วนหนึ่งก็คือการบังคับใช้กฎหมายในประเทศไทยค่อนข้างอ่อน พอเราทำงานกับชาวบ้าน ชาวบ้านจะเริ่มพูดกับเราง่ายขึ้น พอง่ายขึ้นเขาก็จะเริ่มถามอะไรที่ไม่ต้องเกรงใจแล้ว เหมือนที่พยาบาลเคยถามว่าเราดูแลเภสัชฯ อย่างไร พวกนี้ทำไมไม่โดนจับ ทำไมแบบนี้ถึงขายได้ ประมาณนี้ ก็แทงใจเราอีกแล้ว เราก็รู้สึกว่าพอเรามาถึงจุดๆ หนึ่งเราต้องเลือกแล้ว ถ้าเราไม่ทำอะไรที่เป็นการแก้ปัญหา เช่น การบังคับใช้กฎหมาย หรืออะไรที่พอจะทำได้นั้น เราก็ควรจะเลิกทำงานกับชาวบ้านดีกว่า เพราะเราก็เหมือนไม่ได้ทำ คือถ้าเราจะทำต่อแล้วเราไม่ทำเรื่องนี้ก็เหมือนกับไม่มีหน้าไปหาเขา เราทำงานกับชาวบ้านที่ส่วนหนึ่งก็เป็น อสม. แล้วเราก็จะผ่านสถานีอนามัยเพราะเราไม่สามารถถึงชาวบ้านได้เอง ก็จะผ่านสถานีอนามัย คือเรื่องที่เป็นประเด็นกฎหมายถ้าเราไม่ทำเราก็จะตอบคำถามชาวบ้านไม่ได้ นี่คือจุดเริ่มต้นที่ทำอย่างไรที่คนผิดถูกดำเนินคดีทางกฎหมายได้ หรือถ้ามีอะไรที่มันเข้าโอกาสที่เราทำได้มากที่สุดเราก็จะทำ จากแต่ก่อนที่เราก็จะร้องไปที่ สสจ. อย่างเดียวเลย แต่ สสจ. ก็จะให้ไปเคลียร์ แต่ไม่ได้ดำเนินคดีทางกฎหมาย ทำให้เป็นที่กังขาของชาวบ้าน เรียกว่าเป็นแรงผลักดันเพราะเราก็มีอำนาจหน้าที่ที่สามารถทำได้ มีเคสไหนที่ประทับใจหรือรู้สึกสนุกๆ ไหม ก็ทุกเรื่อง มันมีแปลกๆ เยอะ แต่ว่าจริงๆ จุดเสี่ยงก็เป็นกรณีที่ต้องขึ้นโรงขึ้นศาล คือ อันอื่นเขาจะปรับตามเราหมดเวลาที่เราไปให้คำแนะนำ มีเคสนี้ที่บอกว่าไม่ได้ทำอะไรผิด เป็นเคสขายตรง เราไปจับเขาในข้อหาที่ว่าด้วยเรื่องการรักษา แต่เขาเถียงว่าเขาไม่ได้ทำการรักษา เขาก็อธิบายว่าเขาไม่ได้รักษากระบวนการไม่เล่าก็แล้วกัน เขาก็สู้คดี เราคิดว่าเขาจะไม่สู้ ถ้าเราไม่มั่นใจเราจะไม่จับ เขาสู้ในคดีที่เขาไม่มีทางชนะ เหมือนกับเราเข้าเส้นชัยไปแล้ว เธอจะมาแข่งกับชั้นได้ยังไง สุดท้ายเขาก็รับสารภาพ ฝากอะไรกับฉลาดซื้อบ้างไหม อยากให้ทดสอบตัวอาหารสุนัข ถามว่าอยากรู้ไหมก็อยากรู้นะ คือถ้าถามว่าตอนนี้มีไรน่าเทสต์บ้าง เรื่องสารเคมีก็อยากรู้ที่สุด แต่คิดว่าน่าจะทำยากนะพวกสารเคมีในดิน ยาฆ่าหญ้า เพราะไม่มีแล็ปในประเทศไทย อันนี้เคยโทรถามที่ศูนย์วิทยาศาสตร์การแพทย์ แม้แต่ที่กรมทรัพยากรธรณีก็บอกว่าไม่รู้จัก ก็ไม่เข้าใจเหมือนกันว่าไม่มีหรือเขาไม่บอกเรา
อ่านเพิ่มเติม >ผศ.จุมพล ชื่นจิตต์ศิริ เป็นอาจารย์คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ และเป็นรองประธานกรรมการองค์การอิสระเพื่อการคุ้มครองผู้บริโภค ภาคประชาชน ( และผู้เชี่ยวชาญด้านอสังหาริมทรัพย์ ) ซึ่งหน่วยงานนี้คือ สิ่งที่คนนอกรู้จักแบบง่าย ๆ ว่าเป็นองค์กรภาคจำลองที่ภาคประชาชนตั้งขึ้นเพื่อเป็นโมเดล นอกจากอาจารย์จะช่วยผลักดันให้เกิดองค์การอิสระเพื่อการคุ้มครองผู้บริโภคแล้ว สาเหตุที่อาจารย์สนใจเรื่องผู้บริโภคนั้นท่านเล่าว่า “ในประเทศไทยทุกคนเป็นผู้บริโภค บางคนก็อยู่ใน 2 สถานะ คือเป็นทั้งผู้บริโภคและผู้ประกอบธุรกิจ คืออาจะเป็นผู้ประกอบธุรกิจในการสร้างคอนโค อาคารชุด แต่คุณก็เป็นผู้บริโภคในการซื้อของในห้างสรรพสินค้า เลยทำให้คิดว่ามันเป็นเรื่องใกล้ตัว เราก็ต้องมาดูว่าสิ่งที่ใกล้ตัวเราต้องระวังอะไรบ้าง ต้องป้องกันหรือแก้ไขอะไรบ้าง” นอกจากนี้ท่านยังมีความเห็นเกี่ยวกับ พ.ร.บ.วิธีพิจารณาคดีผู้บริโภคหรือที่เรารู้จักกันในชื่อ พ.ร.บ.ผู้บริโภค กฎหมายที่เดิมวาดฝันเอาไว้ว่าจะเป็นอีกหนึ่งเครื่องมือการทำงานของผู้บริโภค เป็นเสมือนความหวังให้ผู้บริโภคใช้สิทธิได้อย่างง่ายดายนั้น วันนี้มีสถานการณ์เป็นอย่างไร สถานการณ์เกี่ยวกับ พ.ร.บ.วิธีพิจารณาคดีผู้บริโภค ต้องบอกก่อนว่าสาเหตุที่ออกกฎหมายเพื่อให้ผู้บริโภคได้มีคุณภาพชีวิตในเรื่องของการใช้ไม่ว่าจะเป็นสิ่งอุปโภค บริโภค หรือว่าทุกๆ สิ่ง ที่จะสามารถเท่าทันกับผู้ประกอบธุรกิจ ไม่ได้หมายความว่าต้องไปแข่งกันนะ เท่าทันคือรู้ว่าอะไรควรจะมีให้ผู้บริโภค เมื่ออดีตมันออกมาแล้วเหมือนคนตัวใหญ่กับคนตัวเล็ก ซึ่งเวลามีปัญหาขึ้นมานั้นคนตัวเล็กก็ต้องแพ้ ด้วยเหตุนี้ก็จำเป็นต้องมี พ.ร.บ.วิธีพิจารณาคดีผู้บริโภคขึ้นมา จุดประสงค์หลักก็คือ ทำให้มีการดำเนินคดีในศาลร่วมกันระหว่างผู้ประกอบธุรกิจกับผู้บริโภคในการทำคดีขึ้นสู่ศาล ซึ่งในอดีตเวลามีคดีขึ้นสู่ศาล ผู้บริโภคจะแพ้เกือบ 100 % เลยต้องมีกฎหมายตัวนี้ แต่พอกฎหมายฉบับนี้ออกเมื่อปี 2551 แต่สภาพบังคับหรือวิธีปฏิบัติ การใช้จริงๆ จะเกิดประโยชน์มากน้อยขนาดไหน ต้องบอกว่าหลังจากมี พ.ร.บ.วิธีพิจารณาคดีผู้บริโภคหลังปี 2551 คดีผู้บริโภคนำขึ้นสู่ศาลนั้นเยอะกว่าตอนที่ยังไม่มีกฎหมาย ถ้าถามว่าทำไมมีกฎหมายแล้วยังมีการนำคดีขึ้นสู่ศาลในคดีผู้บริโภคมากกว่าเดิม ต้องมาดูว่าการบังคับใช้กฎหมายทำให้เกิดการบังคับให้เป็นไปตามเจตนารมณ์ของกฎหมายจริงหรือไม่ จริงหรือไม่ที่ออกมาแล้วเกิดการคุ้มครองผู้บริโภค ต้องบอกเลยว่าในความเป็นจริงแล้วนั้นมันก็ไม่สามารถปฏิบัติได้ตามเจตนารมณ์ที่ตั้งไว้ แต่ก็ไม่ได้ปฏิบัติไม่ได้ 100 % บางอย่างก็ปฏิบัติได้ บางอย่างก็ไม่ได้ แต่ทั้งนี้นั้นกรณีหนึ่งที่เห็นได้ชัดก็คือ ผู้ประกอบธุรกิจไม่ได้ให้ความสำคัญกับ พ.ร.บ.วิธีพิจารณาคดีผู้บริโภค เมื่อไม่ให้ความสำคัญ จะมีหรือไม่มีเขาก็ปฏิบัติตามที่เขาต้องการที่จะทำ ก็เลยทำให้การบังคับใช้กฎหมายมันไม่เกิดประโยชน์ การที่ผู้ประกอบการใช้ช่องว่างในการฟ้องร้อง อยากให้ อ.ยกตัวอย่าง ก็มี อย่างแรกเลยกฎหมาย เช่น พ.ร.บ.วิธีพิจารณาคดีผู้บริโภคนั้น ใช้ทั้งผู้บริโภคและผู้ประกอบธุรกิจอยู่ภายใต้กฎหมายนี้เหมือนกัน เพราะฉะนั้นถ้าผู้บริโภคเห็นว่าผู้ประกอบธุรกิจเอาเปรียบ เราก็ใช้สิทธิฟ้องได้ แต่ถ้าเกิดผู้ประกอบธุรกิจเห็นว่าผู้บริโภคเริ่มผิดนัดในเรื่องมูลหนี้อื่นๆ นั้น ผู้ประกอบธุรกิจก็ฟ้องผู้บริโภคได้เช่นเดียวกัน เพราะฉะนั้นไม่ได้จำกัดว่าผู้บริโภคที่ใช้กฎหมายฉบับนี้ได้ฝ่ายเดียว ผู้ประกอบธุรกิจก็ใช้ได้เช่นเดียวกัน อันนี้คือจุดเริ่มต้น ส่วนกระบวนการพิจารณาก็ต้องไปว่ากันอีกว่ามันมีตัวช่วยอะไรบ้าง แต่ทั้งนี้ถ้าถามว่าที่ผ่านมานั้นคดีที่ขึ้นสู่ศาลเกือบ 70 % เป็นกรณีที่ผู้ประกอบธุรกิจฟ้องร้องผู้บริโภค เลยอาศัย พ.ร.บ.วิธีพิจารณาคดีผู้บริโภคเป็นตัวขับเคลื่อนในการที่จะฟ้องคดี ก็กลายเป็นว่าเจตนารมณ์ของกฎหมายเริ่มบิดเบือนไปจากความเป็นจริง อันนี้คือสภาพปัญหาที่ผู้บริโภคคิดว่ามีหรือไม่มีก็ไม่ได้แตกต่างกันสักเท่าไร สิ่งที่ทำให้ผู้บริโภคคิดว่าเข้าถึงยากคือเรื่องค่าใช้จ่าย ค่าจัดการ จริงๆ แล้วพ.ร.บ. นี้ก็ได้ออกแบบว่าผู้บริโภคสามารถใช้สิทธิได้โดยไม่ต้องจ้างทนายความ โดยไม่ต้องเสียค่าธรรมเนียมศาล ไม่ต้องเสียค่าส่งหมายศาล หรือค่าใช้จ่ายอะไรต่างๆ นั้นผู้บริโภคไม่ต้องจ่ายเลย แต่เมื่อฟ้องคดีไปแล้วเวลานำเข้ากระบวนการสืบพยาน ไม่ว่าจะพยานโจทย์ พยานจำเลย ในที่สุดก็ต้องใช้ทนายความ จริงๆ จะมีเจ้าพนักงานคดีผู้บริโภค ในทางความเป็นจริงแล้วเขาก็ไม่สามารถจะช่วยผู้บริโภคได้อย่างเต็มเวลา ฉะนั้นบ่อยครั้งที่เวลาคดีขึ้นไปสู่ศาล ผู้พิพากษาก็จะถามว่าผู้บริโภคมีทนายหรือเปล่า ซึ่งอันนี้เป็นเรื่องของทางปฏิบัติ ในทางทฤษฎีอาจจะมองไม่เห็น แต่ในทางปฏิบัติเวลาเดินเรื่องไปผู้บริโภคต้องใช้ทนาย อย่างไรก็ต้องใช้ทนาย แม้ว่ากฎหมายจะออกแบบๆ ไม่ต้องใช้ทนายความ ก็ยังต้องใช้อยู่ดี แล้วค่าธรรมเนียม ค่าธรรมเนียมได้รับการยกเว้นอยู่แล้วครับ ไม่ต้องจ่าย ก็คือออกแบบมาอย่างเช่นเพื่อที่จะต้องการส่งหมาย เช่น ผู้บริโภคต้องการที่จะเรียกพยานคนที่ 1 คนที่ 2 มานั้นทางหน่วยงานของรัฐฯ ก็จะมีงบประมาณในเรื่องของการสนับสนุนเรื่องค่าส่งหมายอยู่แล้ว จึงไม่ต้องจ่ายแต่ว่ามันจะมีปัญหาตรงที่สืบพยาน ต้องใช้ทนาย หรือถ้าไม่มีทนายเขาต้องสืบเองซึ่งเป็นไปไม่ได้ที่ผู้บริโภคจะสืบเอง ถ้าอย่างนี้คนที่ไม่มีจริงๆ ต้องทำอย่างไร ถ้าในที่สุดไม่มีความช่วยเหลือเรื่องของตรงนี้จริงๆ ก็ต้องใช้เจ้าพนักงานคดีผู้บริโภคเป็นคนช่วยสืบพยานให้ ซึ่งน้อยครั้งที่พนักงานคดีผู้บริโภคจะว่างมาทำหน้าที่ตรงนี้ เพราะงานเขาก็เยอะ ทีนี้ก็กลายเป็นว่าเราออกแบบกฎหมายจริงแต่ไม่ได้ออกแบบในเรื่องบุคลากรในการติดตามถึงความสำเร็จในการใช้กฎหมายให้เกิดประสิทธิภาพ อย่างนี้จะแก้ไขปัญหาในด้านกฎหมาย มีการเพิ่มเติมกับ พ.ร.บ. นี้อย่างไร จริงๆ คิดว่าสิ่งหนึ่งต้องเข้าใจเวลาพิจารณาคดีในศาลประกอบไปด้วย 3 ฝ่าย คือตัวศาล คือท่านผู้พิพากษาเอง ตัวฝั่งทนายความโจทย์หรือโจทย์คดีผู้บริโภค หรือฝ่ายจำเลย ผู้ประกอบธุรกิจ หรือทนายจำเลย เพราะฉะนั้นที่บอกว่าไม่ต้องจ้างทนายก็ได้ แต่ถ้าจ้างก็ต้องดูอีกว่าศาลมีอำนาจมากน้อยขนาดไหน จริงๆ ศาลมีอำนาจที่จะเรียกพยานหลักฐานที่ได้มาเองโดยไม่ต้องให้ทนายฝ่ายโจทย์หรือจำเลยไปเสาะหามา ซึ่งในทางกฎหมายเราเรียกว่าเป็นระบบไต่สวนแต่กฎหมายอื่นๆ จะเป็นระบบกล่าวหาก็คือต้องฟังอย่างเดียว แต่ถ้าเกิดกฎหมายฉบับนี้ก็คือผู้พิพากษาสามารถที่จะเรียกส่วนที่เกี่ยวข้องมาได้ แต่ในทางปฏิบัติ ณ ปัจจุบันนี้ผู้พิพากษาก็ยังไม่ได้ทำหน้าที่นี้อย่างสมบูรณ์ เลยเกิดการที่เรียกว่าทำให้ในมิติของท่านผู้พิพากษานั้นขาดหายไปในการพิจารณาคดี ตัวอย่างคดีผู้บริโภคที่ประสบความสำเร็จ เพื่อเป็นกำลังใจให้คนที่กำลังรู้สึกว่าเรื่องพวกนี้เข้าถึงยาก คือจริงๆ แล้วกระบวนการพิจารณาคดีในศาล ผมคิดว่านั้นกระบวนการที่สมบูรณ์และมีความสำเร็จและถือว่ามีประโยชน์สูงสุดก็คือ ในระบบของการไกล่เกลี่ยคู่ความก่อนที่จะมีการสืบพยาน ตรงนี้ถือว่าสำคัญมากเพราะทุกอย่างสามารถคุยกันได้ ไม่ใช่เรื่องคอขาดบาดตาย มันไม่ใช่เรื่องฟันแทงกันมา เพราะฉะนั้นผมเข้าใจว่าตรงนี้นั้นช่วงหลังนโยบายของศาลยุติธรรมต่างๆ ก็จะมีนโยบายในเรื่องการไกล่เกลี่ยซึ่งระบบไกล่เกลี่ยนี้ที่ผ่านมาเคยเป็นทนายความบ้าง หรือเป็นธุระให้กับผู้บริโภคบ้าง เคยจบตรงนี้ก็มีหลายกรณี ซึ่งถ้าจบตรงนี้แล้วก็ถือว่าประสบความสำเร็จทั้ง 3 ฝ่าย ฝ่ายโจทย์ จำเลย และศาล แต่ถ้าไม่จบขึ้นมาในขั้นสืบพยาน หลักฐาน คิดเป็นเปอร์เซ็นต์ก็ประมาณ 4 % น้อยมากๆ ส่วนใหญ่จะไกล่เกลี่ยกันได้ แต่ทั้งนี้ก็อยู่ที่ผู้ไกล่เกลี่ยด้วยว่าสามารถที่จะคุยให้ทั้ง 2 ฝ่ายรอมชอมกันได้ไหม อยากให้ อ. แนะนำผู้บริโภคเวลามีคดีเกี่ยวกับผู้บริโภค คือผู้บริโภคที่เป็นข้อที่เสียเปรียบเวลานำคดีขึ้นสู่ศาลนั้น พวกหลักฐานต่างๆ นั้นผู้บริโภคจะไม่ค่อยเก็บ เช่น ใบเสร็จรับเงิน หรือว่าแผ่นพับรายละเอียดการโฆษณาต่างๆ หรือในกรณีของทรัพย์สินที่เกี่ยวกับเรื่องความเสียหายของผู้บริโภค ตรงนี้ไม่ได้เก็บ เป็นข้อที่เสียเปรียบ ในความหมายของคำว่าเก็บบางคนอาจจะคิดว่าเครื่องซักผ้าเสียจะให้เก็บอย่างไร ก็เก็บโดยการถ่ายรูปหรือเก็บในรูปแบบของไฟล์คอมพิวเตอร์ เป็นไฟล์ PDF ประมาณนี้ เพราะฉะนั้นสิ่งที่เสียเปรียบในตอนนี้ คือความไม่รู้ว่าผู้บริโภคต้องเก็บอะไรบ้างเวลานำคดีขึ้นมาสู่ศาล ตรงนี้ผู้บริโภคจะไม่ค้อยทราบ หรือถ้าทราบก็เก็บไว้ไม่ครบ ตรงนี้เป็นประเด็นที่ถือว่าสำคัญ เวลาขึ้นศาลพยานหลักฐานถือว่าสำคัญ อย่างนี้เวลาเราซื้อบ้านหรือคอนโดใหม่สิ่งที่เราควรทำคือ ถ้าซื้อใหม่ก็ใบโฆษณา ถ้ามีการออกสปอตรายการวิทยุ สถานีโทรทัศน์ เก็บไว้ได้ก็ดีเพราะว่าหลายรายการจะมีกรณีที่ว่าตอนโฆษณามีสระว่ายน้ำ แต่พอเสร็จแล้วสระว่ายน้ำไม่มีเพราะพื้นที่ไม่พอ แบบนี้ถือว่าเอาเปรียบผู้บริโภคเพราะบางทีเราซื้อเพราะมีสระว่ายน้ำ เพราะฉะนั้นตรงนี้ถือว่าต้องเก็บสัญญาซื้อ – ขาย ใบเสร็จการผ่อนค่างวดแต่ละงวด เหล่านี้สำคัญหมด แม้กระทั่งที่ตั้งของสำนักงานของผู้ประกอบธุรกิจว่าอยู่ที่ไหน อย่างไรเป็นเรื่องสำคัญ ที่สำคัญอีกอย่างคือเจ้าของโครงการแต่ละที่ร้อยเปอร์เซ็นต์ก็จะเป็นในรูปของนิติบุคคล เพราะฉะนั้นไปดูหนังสือรับรองนิติบุคคลนั้นๆ ด้วยว่าในแต่ละปีมีการส่งงบดุลเป็นปัจจุบันหรือเปล่า อันนี้หมายถึงสถานะทางการเงินของเจ้าของโครงการเพื่อเราจะได้รู้ว่าตอนนี้อยู่ถึงไหน อย่างไร
สำหรับสมาชิก >ฉลาดซื้อเล่มนี้เบิกโรงศักราชใหม่ว่าด้วยเรื่องของการเตรียมพร้อมเป็นผู้สูงวัยที่มีคุณภาพ โดยนายแพทย์วิชัย โชควิวัฒน ประธานสมาคมสภาผู้สูงอายุแห่งประเทศไทย อดีตอธิบดีกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก การเตรียมพร้อมเป็นผู้สูงวัยที่มีคุณภาพนั้นต้องเตรียมตัวอย่างไร ต้องเตรียมครอบคลุมทุกด้าน ทุกมิติของชีวิตมนุษย์ ได้แก่ 1) เรื่อง สุขภาพ 2) เรื่อง ความมั่นคงในชีวิต ทรัพย์สิน 3) เรื่อง การงาน และข้อสำคัญ คือ ทำอย่างไรไม่ให้เหงา ควรเริ่มเตรียมตัวตั้งแต่เมื่อใด โดยหลักการแล้ว การเตรียมตัวควรทำแต่เนิ่นๆ ตั้งแต่เริ่มทำงานเลยเป็นดีที่สุด เวลานี้สำนักงาน กพ. มักเตรียมตัวข้าราชการเพื่อเข้าสู่วัยสูงอายุหลังเกษียณอายุตอนปีสุดท้ายของชีวิตราชการซึ่งไม่ถูกต้อง ช้าเกินไป เช่น เรื่องสุขภาพ ถ้าในวัยหนุ่ม-สาว ไม่ดูแลรักษาสุขภาพ ใช้ชีวิตแบบไม่บันยะบันยัง เมื่อสูงอายุก็มักจะมีโรคประจำตัวรุมเร้า เช่น กินอาหารไม่เป็นเวลา กินเผ็ดจัด เปรี้ยวจัด จนเป็นโรคกระเพาะอาหาร ซึ่งเป็นโรคเรื้อรัง บั่นทอนชีวิตมากเลย หรือดูแลรักษาฟันไม่ดี ทำให้ฟันผุก็จะเป็นปัญหามาก หรือปล่อยตัว ให้อ้วน บั้นปลายชีวิตก็มักจะมีเบาหวาน ความดันโลหิตสูง เข่าเสื่อม ไขมันในเลือดสูง โรคหัวใจ เป็นต้น สิ่งที่อยากให้รัฐบาลจัดหาเพื่อรองรับสังคมผู้สูงอายุ ในแง่ของการเรียกร้องทางสังคม เช่น บริการสาธารณะ , หรือควรใช้สิทธิอะไรบ้าง ควรออมเงินหรือการทำประกันชีวิตอย่างไร จำเป็นหรือไม่( แค่เงินคนชราที่รัฐบาลให้พอหรือไม่ ) สิ่งที่รัฐควรทำเร่งด่วนขณะนี้ คือ นำ พ.ร.บ.กองทุนการออมแห่งชาติ พ.ศ.2554 มาบังคับใช้โดยเร็ว กฎหมายฉบับนี้เป็นกฎหมายที่ดีที่สุดที่จะช่วยแก้ปัญหาสังคมผู้สูงอายุระยะยาว เป็นกฎหมายที่มีการดำเนินการมาอย่างเป็นระบบ เป็นขั้นตอน เริ่มจาก 1) มีการศึกษาวิจัยปัญหาและวิธีการแก้ไขของทั้งต่างประเทศและในประเทศมาอย่างดี 2) มีการประชุมสมัชชาผู้สูงอายุระดับชาติ โดยกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ เชิญทุกภาคส่วนทั้งประเทศมาร่วมประชุม โดยมีการเตรียมการอย่างเป็นขั้นตอน บนพื้นฐานของข้อมูลและเอกสารทางวิชาการ 3) มติของสมัชชา มีการนำเสนอต่อนายกรัฐมนตรีในงานผู้สูงอายุแห่งชาติ 4) นายกรัฐมนตรีได้นำมติสมัชชาเข้าพิจารณา และผ่านความเห็นชอบของคณะกรรมการผู้สูงอายุแห่งชาติ 5) คณะกรรมการผู้สูงอายุแห่งชาติแต่งตั้งคณะอนุกรรมการดำเนินการ โดยมีปลัดกระทรวงการคลังเป็นประธาน รับไปดำเนินการ ได้จัดทำร่างกฎหมายเสนอต่อรัฐบาล 6) รัฐบาลได้เสนอกฎหมายต่อสภาผู้แทนราษฎรได้รับความเห็นชอบ และได้ผ่านการเห็นชอบของวุฒิสภา จากนั้นได้นำขึ้นทูลเกล้าฯ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวทรงลงนามพระปรมาภิไธย ประกาศในราชกิจจานุเบกษา และมีผลบังคับใช้แล้ว 7) กฎหมายให้เวลา 1 ปี ในการเตรียมการ แต่รัฐบาลยิ่งลักษณ์ ละเมิดกฎหมายไม่ยอมทำตามกฎหมาย แต่ไปแก้ไขกฎหมายประกันสังคมมาตรา 40 แทน ซึ่งผิดหลักการอย่างยิ่ง พรบ.กองทุนการออมแห่งชาติ พ.ศ. 2554 เป็นกฎหมายส่งเสริมการออม ส่งเสริมให้ประชาชนทุกคนที่ไม่มีหลักประกันยามชรา คือ ไม่มีบำนาญจากราชการหรือประกันสังคม ให้มีบำนาญของตนเอง ถ้าออมเพียงเดือนละ 100 บาท รัฐบาลจะสบทบให้ 50 บาท หากเริ่มออมตั้งแต่เริ่มทำงานตอนอายุ 25 ปีขึ้นไป พออายุครบ 60 ปี จะมี “บำนาญของตัวเอง” เดือนละ 1,700 กว่าบาทบวกกับเบี้ยยังชีพเดือนละ 600 บาท ก็จะพออยู่ได้ ถ้าออมมากกว่านี้ก็จะมีบำนาญของตัวเองมากกว่านี้ ถ้าเข้ารับราชการหรือเข้าประกันสังคม เงินนี้ก็ไม่หายไปไหน ส่วนประกันสังคมมาตรา 40 (3) ผิดหลักการเพราะเปิดโอกาสให้คนที่มีบำนาญอยู่แล้วได้เงินซ้ำซ้อน ต้องเลิก และเร่งทำตาม พ.ร.บ.กองทุนการออมแห่งชาติโดยเร็ว เรื่องที่สอง ที่รัฐบาลควรทำ คือ เร่งรัดพัฒนาระบบการดูแลผู้สูงอายุที่ต้องพึ่งพิงตามแผนยุทธศาสตร์ที่คณะกรรมการหลักประกันสุขภาพแห่งชาติ และกรรมการผู้สูงอายุแห่งชาติเห็นชอบแล้ว แผนยุทธศาสตร์นี้มุ่งส่งเสริมการดูแลผู้สูงอายุที่ต้องพึ่งพิง คือ กลุ่ม “ติดบ้าน” “ติดเตียง” โดยการดูแลที่บ้านและในชุมชนเป็นหลัก เป็นวิธีการส่งเสริมให้เกิดความเข้มแข็งของระบบการดูแลในครอบครัวและชุมชน ซึ่งจะประหยัดค่าใช้จ่ายกว่าการดูแลในสถานสงเคราะห์หรือในโรงพยาบาลมาก และสอดคล้องกับวิถีชีวิตมนุษย์ที่ต้องอยู่ในครอบครัวและชุมชน การดูแลสุขภาพ เช่น อาหารการกิน การออกกำลังกาย การรักษาพยาบาลเมื่ออยู่ในวัยชรา การดูแลสุขภาพในผู้สูงอายุมีหลักสำคัญ คือ “หลัก 5 อ.” ได้แก่ เรื่อง อาหาร ออกกำลังกาย อากาศ อารมณ์ และอุจจาระ ขยายความสั้นๆ คือ (1) เรื่องอาหาร ต้องถือหลัก “กินน้อย อยู่นาน” อย่ากินมากจนอ้วน อย่ากินอาหารรสจัด ทั้งหวานจัด เค็มจัด เปรี้ยวจัด (2) เรื่อง ออกกำลังกายเป็นเรื่องสำคัญ เพราะธรรมชาติร่างกายมนุษย์ถูกออกแบบมาตั้งแต่ยุคดึกดำบรรพ์ให้ต้องออกกำลังกาย เพื่อไล่ล่าหาอาหาร และต่อสู้หรือหนีศัตรู ปัจจุบันโลกเปลี่ยนไป มีเครื่องทุ่นแรงและสิ่งอำนวยความสะดวกมากมาย จนมนุษย์ไม่ต้องออกกำลังกายเลยก็ได้ ซึ่งถ้าเป็นเช่นนั้นก็จะฝืนธรรมชาติ กล้ามเนื้อจะอ่อนแรง ไข้ข้อจะไม่ดี สารเคมีที่ร่างกายหลั่งออกมา เมื่อไม่ได้ใช้จะทำให้เครียด ใจสั่น นอนไม่หลับ ความดันโลหิตสูง เพราะฉะนั้น ต้องออกกำลังกาย ถ้าไม่ออกกำลังกายร่างกายจะทรุดโทรม เจ็บป่วย และอมโรค (3) เรื่องอารมณ์ ต้องฝึกให้มองโลกในแง่ดี มีเมตตากรุณาสูง ถือหลักท่าน พุทธทาส คือ บั้นปลายชีวิต ต้องมุ่ง “แจกของ ส่องตะเกียง” อย่าโลภ อย่าจู้จี้ เอาแต่ใจ ลูกหลานจะหนีห่าง ไม่เข้าหา (4) เรื่องอากาศ คือ การอยู่ในที่อากาศถ่ายเทได้ดี ถ้าอยู่ในห้องแอร์ต้องเปิดให้ลมโกรกหรือพัดผ่านเป็นประจำ และให้แสงแดดส่องถึงได้ แสงแดดจะช่วยฆ่าเชื้อโรคได้มาก (5) เรื่องอุจจาระต้องระวังอย่าให้ท้องเสียหรือท้องผูก ท้องเสียรุนแรงทำให้ผู้สูงอายุถึงตายได้ ท้องผูกทำให้เกิดริดสีดวงทวาร ท้องผูกเรื้อรังอาจทำให้เป็นมะเร็งลำไส้ใหญ่ เมื่อเจ็บป่วย ให้ไปใช้บริการตามสิทธิ ปัจจุบันคนไทยทุกคน ถ้าไม่มีสิทธิข้าราชการ ก็จะมีสิทธิบัตรทองให้ใช้ ไม่จำเป็นอย่าเข้าโรงพยาบาลเอกชน เพราะอาจถึงขั้นสิ้นเนื้อประดาตัวได้โดยง่าย ผู้มีสิทธิบัตรทอง ถ้ามีปัญหาให้โทรปรึกษาหมายเลข 1330 ได้ทุกเวลา ถ้าเจ็บป่วยฉุกเฉินให้โทร 1669 เรียกรถพยาบาลมารับได้ตลอด 24 ชั่งโมง ฟรี เรื่องที่ขอแนะนำเพิ่มเติมมีอีก 2-3 เรื่อง คือ 1) อย่าคิดรวยตอนแก่ เพราะแก่แล้ว บารมีสมัยยังรับราชการหรือทำงานหมดไปแล้ว ความว่องไวในการแก้ปัญหาก็ลดลง อย่าโลภไปลงทุนอะไรมากมาย จะมีโอกาสหมดตัวได้ 2) ถ้ามีทรัพย์สมบัติ อย่าแบ่งให้ลูกหลานจนหมดตัว ถ้าทรัพย์สมบัติหมดเมื่อไร ลูกหลานโดยมากจะเริ่มห่าง หรือ ทิ้งไปเลย 3) ขอย้ำเรื่องกินอีกครั้ง กินผักผลไม้ให้มาก ของมันของเค็มกินให้น้อย เวลากินอาหารอย่ากินจนอิ่ม กินแค่เกือบอิ่มแล้วดื่มน้ำให้อิ่มพอดี การกินจนอิ่ม เป็นการกินเกินความต้องการของร่างกาย กระเพาะอาหารของเรา ธรรมชาติสร้างให้กินได้เกิน เมื่ออาหารเต็มกระเพาะแล้ว จะกินต่อได้อีก 20 นาที จึงจะส่งสัญญาณไปที่สมองให้รู้ว่ากระเพาะเต็มแล้ว ธรรมชาติอันนี้จำเป็นสำหรับสมัยก่อนที่อาหารขาดแคลน ต้องกินเผื่อไว้มื้อต่อๆ ไป ปัจจุบันอาหารมีมากมาย ต้องรู้จักหยุด เคยมีการศึกษาทดลอง เลี้ยงหนู 2 กลุ่ม กลุ่มหนึ่งให้กินอิ่มหมีพีมัน พวกนี้อายุสั้น อีกกลุ่มใหกินอดๆ อยากๆ ปรากฏว่าอายุยืนกว่ามาก คำแนะนำสำหรับคนที่ต้องอยู่ร่วมกันกับผู้สูงอายุ ต้องเข้าใจและเห็นใจคนสูงอายุ ต้องเข้าใจความรู้สึกและความต้องการของผู้สูงอายุ เช่น 1) ผู้สูงอายุยังต้องการรู้สึกว่าตัวเองมีคุณค่า จึงต้องหาอะไรทำให้รู้สึกมีคุณค่า มีประโยชน์ อย่าให้ว่างหรือไม่มีบทบาทหน้าที่ จะเฉา 2) ต้องรู้ข้อจำกัดของผู้สูงอายุ เช่น อายุมากแล้ว นั่งส้วมแบบยองๆ ไม่ได้ ต้องนั่งแบบห้อยเท้า ถ้าจำเป็นต้องเปลี่ยนให้ 3) ต้องระวังดูแลอย่าให้ผู้สูงอายุเดินสะดุด ถ้าล้มจะแย่ พื้นต่างระดับหรือมีสิ่งเกะกะ กีดขวาง ต้องปรับแก้ไข อ่างอาบน้ำต้องเลิกใช้เลย เพราะมีโอกาสสะดุดหรือลื่นล้มหัวฟาดได้ง่าย หนุ่มๆ สาวๆ ที่สร้างบ้าน-ซื้อบ้าน ไม่ควรมีอ่างอาบน้ำ เพราะบ้านเราอาบน้ำทุกวัน แทบไม่มีความจำเป็นต้องใช้อ่างอาบน้ำเหมือนฝรั่งเลย 4) ผู้สูงอายุมักขี้ใจน้อย จะพูดจาหรือทำอะไรต้องระวัง 5) ผู้สูงอายุมักขี้เหงา ต้องหาอะไรให้ทำแก้เหงาหรือคอยชวนคุย จะทำอะไรก็อย่าตัดสินเอง ให้เกียรติปรึกษาหารือบ้าง เป็นต้น ให้ใช้ธรรมะ 3 หมวด คือ 1) พรหมวิหาร 4 โดยเฉพาะข้อแรก คือ เมตตา 2) สังคหวัตถุ 4 โดยเฉพาะข้อสอง ปิยวาจาคือ วาจาอ่อนหวาน และ 3) ขันติ-โสรัจจะ คือสุดท้ายต้องอดทน และโสรัจจะคือ ความเสงี่ยม ไม่แสดงท่าทางหรือท่าทีให้เกิดความน้อยใจ สุดท้าย ถ้าเป็นลูกหลาน ต้องเข้าใจว่า พ่อแม่จะเห็นว่าเราเป็นเด็กอยู่เสมอ แม้เราจะอายุมากแล้ว ถ้าท่านจะสอนจะห่วงเราเหมือนเราเด็กๆ ก็ให้รับฟัง
สำหรับสมาชิก >เนื้อหาที่เราสัมภาษณ์คุณอิฐบูรณ์ อ้นวงษา ค้างไว้ตรงเรื่องที่เกี่ยวกับการสัมปทาน ซึ่งเราขอนำลงต่อเนื่องในฉบับนี้นะคะ...ตอนนี้เลยมีการแก้ไข และยกเลิกกฎหมาย พรบ.ปิโตรเลียมที่ใช้มาตั้งแต่ พ.ศ. 2554 ออกไปแล้วเปลี่ยนเป็นระบบการให้ติดสำรวจและผลิตปิโตรเลียมที่มีความเป็นธรรมต่อประเทศต่อประชาชนมากกว่าที่เป็นอยู่ ที่เรียกว่าระบบแบ่งปันผลผลิต ใช้สำหรับแหล่งสำรวจแหล่งใหม่ แต่หากแหล่งไหนที่เป็นแหล่งใกล้จะหมดอายุแล้วหรือจะหมดสัญญาแล้วนั้น ก็เตรียมให้ใช้ระบบรับจ้างบริการ ซึ่ง 2 ระบบนี้จะทำให้รัฐกลับไปเป็นเจ้าของปิโตรเลียมนั้น และจะได้มีส่วนแบ่งที่เรียกว่าเนื้อปิโตรเลียมมากกว่าส่วนแบ่งในรูปของตัวเงิน การที่มีส่วนแบ่งในรูปของปิโตรเลียมก็ดี หรือมีประโยชน์ในส่วนที่ไม่ใช่ตัวเงินอื่นๆ เช่นสิทธิในการเป็นกรรมสิทธิ์ การได้เข้าถึงข้อมูลนั้นก็เชื่อว่าจะทำให้แหล่งปริมาณสำรองของก๊าซธรรมชาติ หรือน้ำมันดิบของประเทศไทยจะมีอัตราที่สูงมากกว่าที่มีการรายงานในปัจจุบันภายใต้ระบบสัมปทาน...เนื้อปิโตรเลียมที่ขุดเจออันใหม่นี้จะไม่ถูกแบ่งผลประโยชน์หรือถ้าอยู่ภายใต้สัมปทาน ระบบสัมปทานก็คือ การให้สิทธิกับผู้รับสัมปทานกับเอกชนที่ได้รับสัมปทานตลอดอายุสัญญาสัมปทาน ซึ่งมีอายุถึง 39 ปี ถ้ามีการค้นพบแหล่งปิโตรเลียมนั้น ปิโตรเลียมทั้งหมดที่มีการค้นพบเป็นของผู้รับสัมปทาน 100% เต็ม แล้วจะเป็นของรัฐฯ ได้อย่างไร ก็คือต่อเมื่อ ถ้า ปตท.ไปทำเป็นสัญญาซื้อขายกับเอกชนนั้น แล้วถึงจะบอกว่า อันนี้คือแหล่งปริมาณสำรองของรัฐฯ แล้ว เพราะฉะนั้นคำว่า ปริมาณสำรองที่มีการรายงานต่อประชาชน จึงไม่ใช่ปริมาณสำรองที่แท้จริงทั้งหมด แต่มีการเซ็นสัญญากับรัฐฯ แล้ว เพราะฉะนั้นหมายถึงเป็นกรรมสิทธิ์ของรัฐฯ แค่ส่วนนี้เท่านั้น จะเห็นว่าระบบสัมปทานเป็นการยกกรรมสิทธิ์ในปิโตรเลียมที่ค้นพบให้เอกชนไป แล้วรัฐฯ อยากจะได้มาก็ต้องไปทำสัญญาซื้อขายระยะยาว ซึ่งคนจ่ายไม่ใช่รัฐฯ แต่เป็นประชาชนทั้งประเทศที่เป็นคนจ่าย เพื่อให้ได้สิ่งที่เคยเป็นของตัวเองกลับมา นี้คือสิ่งที่เรียกว่าระบบสัมปทานแล้วมีเยอะแค่ไหนไม่มีใครบอกได้ในประเทศเพื่อนบ้านของเราใช้ระบบแบ่งปันผลผลิต กระทั่งประเทศกัมพูชาซึ่งยังไม่มีการขุดเจาะ หรือผลิตปิโตรเลียมเลยก็เลือกที่จะใช้ระบบแบ่งปันผลผลิต เพราะฉะนั้นการจะเลือกใช้ระบบสัมปทานหรือแบ่งปันผลผลิตไม่เกี่ยวว่าประเทศนั้น จะเป็นแหล่งเล็กหรือกระเปาะอย่างที่กล่าวอ้าง ไม่เกี่ยวกัน เป็นทางเลือกของรัฐฯ ที่อยากเป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์ในปิโตรเลียมหรือไม่ ถ้าหากดำเนินการขุดเจาะหรือผลิต อันนี้คือประเด็นที่หนึ่ง จะเห็นว่าประเทศเพื่อนบ้านที่เคยเป็นเมืองขึ้นแต่เก่าก่อนนั้น ไม่ปฏิเสธระบบสัมปทาน มาเลเซียก็เคยใช้ระบบสัมปทาน อินโดนีเซียก็เคยเพราะเขาเคยเป็นเมืองขึ้น ระบบสัมปทานมาจากยุโรป อังกฤษ อเมริกาก็ใช้ แต่ของเขากฎหมายมันต่างกัน แต่ว่าประเทศเล็กๆ เหล่านี้ก็มีหลายๆ ประเทศแห่กันมาใช้ระบบแบ่งปัน ดังนั้นไม่ใช่ข้ออ้างที่ว่าการเปลี่ยนแปลงระบบแบ่งปันผลผลิตจะไม่มีใครมาลงทุน เพราะประเทศต่างๆ เหล่านี้ก็เคยไปลงทุนกับประเทศที่ใช้ระบบแบ่งปันมาแล้วหรือแม้กระทั่งบริษัทลูกของ ปตท. เองก็ไปทำระบบแบ่งปันผลผลิตกับมาเลเซีย กับเวียดนาม พม่า แต่ปรากฏว่าของเรากลับไม่ยอมยกระดับเจ้าของแหล่งปิโตรเลียมกลับคืนมา อันนี้ก็เป็นประเด็นมากที่ต้องให้ประชาชนได้รับรู้ข้อมูลที่ไม่เป็นธรรมเหล่านี้ให้มากที่สุด ถ้ามันถึงจุดที่มีการรับรู้ที่มีความอิ่มตัวการเปลี่ยนแปลงมันก็จะเกิดขึ้นและการเคลื่อนไหวของประชาชนในขณะนี้ คือมีสภาปฏิรูปก็จะมีการผลักดันกฎหมายที่จะเสนอเข้าไปเป็นคู่แข่งของกฎหมายหรือแนวทางการปฏิรูปด้านพลังงานของสภาปฏิรูป ซึ่งทราบว่าสัดส่วนกรรมการที่มาจากสายพลังงานสายฟอสซิลนั้นเกือบ 99% ดังนั้นจำเป็นที่ประชาชนจะมีการผลักดันมาจากข้างนอกเพิ่มอีกทางหนึ่ง ที่มองไว้ก็คือ ประชาชนต้องมีความรู้มากขึ้น เกิดการตื่นรู้ที่จะเลือกทิศทางของตนเองในการจัดสรรทรัพยากรด้วยตนเอง เพราะฉะนั้นโมเดลของการต่อสู้เรื่องพลังงานนั้นกำลังจะถูกใช้ไปยังโมเดลการจัดสรรทรัพยากรเรื่องอื่น ไม่ว่าจะเป็นเรื่องเหมืองแร่ หินแร่ต่างๆ ทองคำที่กระจัดกระจายและสร้างความเดือดร้อนให้ประชาชนทั่วประเทศ เพราะว่าคนในท้องถิ่นที่ขุดเจาะในแหล่งสัมปทานต่างๆ ไม่ได้รับประโยชน์โดยตรงจากผลประโยชน์ที่ได้รับ และยังรับเคราะห์ด้านสุขภาพ ด้านสังคม เรื่องของเศรษฐกิจ เรื่องของที่นาไม่สามารถทำการได้ปกติมีเยอะมากเรื่องที่ทำต่อคือการให้ความรู้เกี่ยวกับทางออกว่ามีแบบผลประโยชน์ร่วมข้อมูลความรู้เป็นสิ่งที่จำเป็นมากที่จะสร้างทางเลือก สร้างวิสัยทัศน์ให้ประชาชนเห็นได้มากกว่าข้อมูลที่มันถูกครอบไว้อยู่ ทำให้เรารู้สึกว่าไม่มีหนทางออก จริงๆ มันมีทางออกอยู่ ส่วนการจะเลือกหรือไม่เลือกนั้นก็อยู่ที่ตัวประชาชนในการให้อำนาจของประชาชน ซึ่งแน่นอนก็มีกลุ่มของประชาชนที่อาจได้รับผลกระทบเพราะว่าตัวเองก็ได้รับผลประโยชน์ มีส่วนได้เสียเรื่องของหุ้นในธุรกิจพลังงานแบบเดิม แต่เราก็ต้องบอกว่ามิติแบบนี้สักวันมันต้องมีการเปิดกว้างมากขึ้นในหลายๆ ประเทศที่ผ่านการต่อสู้ การปะทะในทางเลือกแบบนี้ตลอดเวลาตัวอย่างจากประเทศเพื่อนบ้านมาเลเซียประสบความสำเร็จมาก เขาให้บริษัท ปิโตนาส เป็นบริษัทพลังงานแห่งชาติ มียอดขายใกล้เคียงกับ ปตท. เล็กน้อย แต่เมื่อหักต้นทุนจิปาถะต่างๆ แล้วปรากฏว่ามาเลเซียมีกำไรมากกว่า ปตท. หลายแสนล้านบาทเลย แล้วมันเกิดอะไรขึ้นกับ ปตท. ก็มีจดหมายชี้แจงหน้าเว็บไซต์ออกมาว่า เพราะมาเลเซียใช้ระบบแบบแบ่งปันผลผลิตทำให้เขาได้เป็นเจ้าของ และได้ส่วนแบ่งปิโตรเลียมโดยไม่ต้องจ่ายเงินซื้อคืนมา ในขณะที่ ปตท.นั้นใช้ระบบสัมปทาน ปิโตรเลียมที่ได้มาต้องจ่ายเงินซื้อไปจึงกลายเป็นเพิ่มต้นทุน พอปิโตรนาสได้กำไรเขาก็เอากำไรนั้นไปส่งเข้ารัฐ รัฐก็เอาเงินบางส่วนมาอุดหนุนเป็นค่ารถ ค่าน้ำมันให้กับประชาชน ทำให้น้ำมันในมาเลเซียอยู่ที่ 20 กว่าบาทต่อลิตร เรื่องนี้ก็ถูกพวก ปตท. มาอ้างว่า ของมาเลเซียเขาก็ต้องใช้เงินอุดหนุน แต่เงินอุดหนุนดังกล่าวมาจากผลประกอบการที่ได้จากการใช้ทรัพยากรร่วมกันของประเทศชาติแต่ในขณะเดียวกันกำไรของ ปตท. ไม่เคยมาจัดการโดยตรงแบบรูปแบบของมาเลเซียเลย เงินอุดหนุนก็คือ ประชาชนควักกระเป๋าจ่ายกันเอง ดูแลกันเอง ซ้ำยังมากล่าวอ้างว่าเป็นบุญคุณของ ปตท. อย่างนี้มันต่างกันเยอะ ข้อมูลแบบนี้มันมีการกล่าวไม่ครบ ขนาดบอกว่า มาเลเซียมีการอุดหนุนแต่ไม่ได้บอกว่าเงินอุดหนุนนั้นมาจากไหน อันนี้เป็นตัวอย่างชัดเจนว่า ระบบแบ่งปันผลผลิตนั้น สามารถนำมาพัฒนาให้กับประเทศชาติได้ สามารถออกแบบได้อีกหลายอย่าง เช่น ประเทศนอร์เวย์ อาจจะใช้อีกระบบหนึ่งมันเป็นระบบสัมปทานของเขาแต่การออกแบบของเขาคือ รายได้จากปิโตรเลียมของเขานั้น ตั้งเป็นกองทุนเรียกว่า กองทุนมั่นคงแห่งชาติ เนื่องจากว่านอร์เวย์มีประชากรน้อยมาก แต่เขารวยน้ำมันขุดเจาะจากทะเลเหนือได้มาก เขาก็เลยเอาไปใส่เป็นกองทุน และไม่ใช้ เลยเรียกว่ากองทุนมั่งคั่ง เอาไว้ใช้ในยามวิกฤตอย่างเดียว เช่นถ้าหากเกิดสงครามโลกครั้งที่ 3 ขึ้นมา เขาถึงจะเอามาใช้เพราะคนนอร์เวย์ก็รวยอยู่แล้ว อันนี้ก็เป็นอีกแบบหนึ่งไปแต่จริงๆ เราก็สามารถออกแบบผสมผสานได้ อย่างจะเป็นแบบมาเลเซีย ถ้าเห็นว่ามาเลเซียเอาเงินมาอุดหนุนโดยตรงเป็นค่าน้ำมันอาจจะไม่ดีในแง่ของการใช้ฟุ่มเฟือย ก็อาจจะมาเป็นเงินกองทุน เราก็เอามาประยุกต์ได้ อย่างของมาเลย์ เขาก็มีจุดอ่อน แต่ละประเทศก็จะมีจุดอ่อน อย่างอินโดนีเซียนั้นได้เงินจากน้ำมันมาก แต่ก็เกิดทุจริตคอรัปชั่น ทั้งที่ใช้ระบบแบ่งปันผลผลิตเหมือนกัน เงินไม่ถึงประชาชน เพราะนั่นคือรูปแบบประเทศของเขา มาเลเซียก็เอาแบบอย่างมาแต่มาเลเซียอยู่ภายใต้สหพันธรัฐ 3 รัฐ และปิโตนาสมีหน้าที่ต้องแบ่งสันปันส่วนจากทรัพยากรของเขา เพราะตัวเองเป็นคนดูแลและแบ่งปันค่าใช้จ่ายไปให้รัฐ เพราะฉะนั้นเขาก็จะออกแบบเป็นเก็บเป็นกองกลางไม่ได้ เดี๋ยวรัฐจะโวยวายเอา เลยต้องจัดการออกมาแบบนี้ ให้คนที่เป็นดั้งเดิมของมาเลเซียเท่านั้นที่จะได้ผลประโยชน์จากราคาน้ำมันโดยตรงแบบนี้ถ้าเราเห็นว่าแบบนี้อาจจะไม่เหมาะกับเมืองไทย อาจจะเอาโมเดลบางส่วนของนอร์เวย์ คือการจัดตั้งเป็นกองทุนขึ้นมาก็ได้ เพราะตอนนี้เราก็มีกองทุน อย่างเช่น ทรัพยากรด้านสื่อสารก็มีการตั้งกองทุนขึ้นมา ได้เงินมาจากค่าใบอนุญาต ค่าประกอบการต่างๆ ก็กันส่วนหนึ่งมาเป็นกองทุน และวางกองทุนให้อยู่ภายใต้กฎหมายชัดเจนป้องกันการทุจริต แล้วก็บริหารกองทุนนั้นไป เป็นต้น ซึ่ง10 กองทุนแบบนี้ก็คล้ายกองทุนของสสส. ซึ่งหักจากภาษีเหล้า ก็มีคนช่วยกันคิดเหมือนกันว่า ถ้าได้เงินมาจากการประกอบกิจการปิโตรเลียมนั้นได้มาจากแหล่งเดียว คือ แหล่งภาพทัพหลวง ซึ่งมันก็น้อยนิดมากเมื่อเทียบกับมูลค่าของมัน 30 กว่าปีที่ผ่านมาได้เพียงแค่ ? กว่าเปอร์เซ็นเท่านั้นเอง ก็คิดกันว่า หนึ่ง ถ้าเปลี่ยนเป็นระบบแบ่งปันผลผลิต สอง นำรายได้ส่วนหนึ่งตั้งเป็นกองทุนขึ้นมาเรียกว่ากองทุนปิโตรเลียมเพื่อการพัฒนาประเทศไทย ก็ออกแบบเลยว่า จะนำไปบำรุงดูแลท้องถิ่นโดยตรง หรือจะนำไปใช้ในเรื่องการศึกษา การให้ความรู้ในเรื่องของเรื่องพลังงานไม่ว่าจะเป็นพลังงานฟอสซิลหรือพลังงานหมุนเวียน หรือจะนำมาส่งเสริมพลังงานหมุนเวียนหรือเกี่ยวกับเรื่องของระบบขนส่งสาธารณะที่จะทำให้ลดการใช้พลังงานลงได้ ก็ออกแบบกันได้เป็นต้น แต่ ณ วันนี้มันไม่มีจินตนาการใดๆ สำหรับประเทศไทยในการออกแบบ เพราะทุกอย่างอยู่ภายใต้อำนาจของสายธุรกิจฟอสซิลหมดเลย ภายใต้การแลกเปลี่ยนผลประโยชน์ทับซ้อนอย่างที่ว่าไว้ การจัดตั้งกองทุนอนุรักษ์พลังงานก็ไม่ได้เกี่ยวพันอะไรกับการลดใช้ฟอสซิล ทำให้เรารู้สึกว่าเลิกยา(เสพติด) ไม่ได้แล้วถ้าเปรียบเทียบนะถ้าพูดถึงพลังงานฟอสซิลเป็นยาเสพติดนั้น คนไทยก็เหมือนมีคนจ่ายยาให้ตลอดเวลา แล้วก็เลิกยาไม่ได้ ถ้าเลิกคุณก็ลงแดงตาย สภาพก็คล้ายๆ ถ้าไม่ขุดเจาะปิโตรเลียม เราก็จะตายทั้งประเทศ ปิโตรเลียมเหมือนการหยอดยาบ้าให้คนไทยถ้ามีพลังงานไฟฟ้ามาใช้ได้จริง จะช่วยลดปัญหานี้ไหมเราอย่าเพิ่งคิดไกล ต้องรู้ว่าการใช้น้ำมันสำเร็จรูปในประเทศไทยกับรถยนต์นั้น อันที่ใช้เยอะที่สุดคือน้ำมันดีเซล วันละ 60 ล้านลิตร เบนซินรวมทุกประเภทไม่ว่าจะ 91 หรือ 95 วันละ 20 ล้านลิตร เราจะออกแบบลดการใช้พลังงานแล้วไปออกแบบเป็นพลังงานไฟฟ้าสำหรับรถที่ใช้น้ำมันเบนซิน ซึ่งมีผลบวกเพียงส่วนน้อยที่ 20 ล้านลิตรเท่านั้น ทำไมเราไม่ไปออกแบบดีเซลที่ใช้ 60 ล้านลิตรแทน เราก็ออกแบบได้ว่า ดีเซลส่วนใหญ่เป็นรถเพื่อการขนส่งในเชิงพาณิชย์ ถ้าอยากลดระบบที่ส่วนใหญ่เป็นระบบล้อ คุณก็เปลี่ยนเป็นระบบราง เริ่มต้นจากระบบรางคู่ก่อน ซึ่งเห็นด้วยที่รัฐบาลเริ่มคิดที่จะพัฒนาระบบรถไฟรางคู่ ก็จะทำให้การขนส่งทางรถไฟนั้นมีศักยภาพมากขึ้น พอรถไฟรางคู่เกิดขึ้น การใช้ระบบทางล้อก็จะลดลงก็จะลดการใช้น้ำมันดีเซลเพื่อการขนส่งทางล้อไปโดยปริยายแต่เพราะอะไรถึงยังมีการปล่อยให้ใช้ดีเซลที่วันละ 60 ล้านลิตรอยู่ เพราะว่าราคาน้ำมันสำเร็จรูปในประเทศไทยขายได้ราคาสูงกว่าการส่งออกไปขายที่ตลาดสิงคโปร์ เพราะการส่งออกไม่ได้รับค่าจูงใจเหมือนที่ขายในประเทศ เลยมีการเบี่ยงเบนประเด็นว่าใช้รถไฟฟ้าไหม ซึ่งต้นทุนยังไงมันก็ต้องใช้พลังงานเพื่อปั่นกระแสไฟฟ้าอยู่ดี แล้วมีค่าใช้จ่ายสูงมาก และก็ผิดกลุ่มเป้าหมาย ในทางยุทธศาสตร์คุณต้องวางว่าใครที่มันกินมากที่สุดก็ทำงานตรงนั้น ซึ่งรัฐก็กำลังออกแบบมาเพื่อทำตรงนั้นแสดงว่าเริ่มมาถูกทางแล้วก็ปรับมาจากการใช้รถไฟความเร็วสูงเพื่อส่งคนในเชิงการท่องเที่ยวก็อาจจะโยงกับสายจีน ทำให้ไม่ได้เพื่อการท่องเที่ยวเพียงอย่างเดียวแต่อาจเป็นเพื่อการขนส่งสินค้าด้วย เพราะเรามีสินค้าเยอะ และไทยเราเป็นประเทศที่เป็นตัวเชื่อมระหว่าง 2 ทะเล ก็มีสินค้าจากอินเดีย ตะวันออกกลางข้ามมหาสมุทรอินเดียมา ก็มาชนที่แหลมมลายู ขณะเดียวกันมหาสมุทรแปซิฟิกจากญี่ปุ่น จากจีน ก็มาชนที่ทะเลอ่าวไทย แต่ถ้าเราทำขนส่งทางรถ การดึงสินค้าจากจีนก็จะทำได้ดีขึ้น ตอนนี้มันมีการขนส่งทางเดียวคือทางแม่น้ำโขงก็คือทางเรือ ซึ่งจีนได้ไปหมดเพราะจีนล่องขึ้น แต่ไทยล่องลง เพราะฉะนั้นทางบกจึงยังเป็นสิ่งสำคัญ และสามารถเปิดเส้นทางได้อีกหลายประเทศ โดยเฉพาะเส้นทางขวางทุกทวีป คือจากเวียดนามไปพม่า เรียกเส้นทางขวางกลางประเทศไทย เพราะฉะนั้นเรื่องการท่องเที่ยวนั้นก็สบายแล้วเพราะไม่ต้องใช้รถยนต์ ซึ่งแต่ก่อนเราก็เคยมีเส้นทางขวาง อย่างเช่น เส้นเขมร คือเวียดนาม เขมร ไทย แต่เราไม่เคยทำเสร็จสักที ทีนี้เมื่อระบบรางเกิดขึ้นมันจะทำให้ระบบล้อลดการใช้โดยอัตโนมัติเพราะมันจะถูกกว่า ขนได้มากกว่า และปลอดภัยกว่า ความสูญเสียจะน้อยกว่า ก็อาจจะต้องรออีกสักหน่อยแต่ก็ถือว่าเป็นการลงทุนที่คุ้มค่า แต่น่าเสียดายที่ว่าการลงทุนด้านขนส่งสาธารณะนี้ใช้วิธีกู้เงินมาลงทุน แทนที่จะเอารายได้จากการประกอบการกิจการปิโตรเลียมโดยตรงมาเป็นส่วนร่วมลงทุนก็ไม่ได้ จะเห็นว่าปิโตรเลียมไม่ได้มีความสัมพันธ์ในการพัฒนาเศรษฐกิจในภาพประโยชน์โดยรวมเท่าไร แต่เป็นผลประโยชน์เฉพาะกลุ่มอย่างเอาปิโตรเลียมมาทำปิโตรเคมีก็เป็นเฉพาะกลุ่มของเขาไป และจะเห็นว่าสินค้าเป็นสินค้าฟุ่มเฟือยและเป็นสินค้าขยะ ไม่ว่าจะรถยนต์ 5 ปีก็หมดสภาพแล้วกลายเป็นขยะ เป็นเงินไหลออก หรือสินค้าพลาสติกทั้งหมดนั้นมีปัญหาอยู่ 2 อย่างคือเป็นขยะนี่แน่นอน และเป็นไหลออก และไม่ได้ส่งเสริมในเรื่องของสิ่งแวดล้อมเลย เขาก็เลยจะแก้ปัญหาด้วยการสร้างโรงงานไฟฟ้าขยะขึ้นมาให้ครบวงจร คือแทนที่จะลกการใช้ เขาคงไม่แฮปปี้ในด้านที่เราจะเอาขยะกลับมาใช้ใหม่ มารีไซเคิล เพราะมันจะลดปริมาณการใช้เม็ดพลาสติก เพราะฉะนั้นถ้าเขาสร้างโรงไฟฟ้าขึ้นมาดักการรีไซเคิลของคุณเสีย มันก็ตัดทอนพลาสติกบางส่วนออกไปแล้วเติมพลาสติกใหม่ใส่เข้าไปในระบบ มองในระบบก็คงเกิดการหมุนเวียนเงินทุนเกิดขึ้นได้ ก็เป็นกลุ่มผู้ประกอบการกลุ่มเดียวกันเกิดขึ้นรู้สึกท้อบ้างไหมที่ต้องต่อสู้กับเรื่องใหญ่ขนาดนี้ไม่เลย ทุกวันนี้เห็นเป็นเชิงระบบมากขึ้น คือมันมีพัฒนาการทางการมองเห็นในโลกทัศน์ที่เพิ่มมากขึ้น อีกอย่างคือแต่ก่อนคนไทยก็ไม่ได้สนใจเรื่องพลังงาน แต่วันนี้กลายเป็นเรื่อง Talk of the town ทั้งๆ ที่เป็นเรื่องที่ซับซ้อนมาก แต่ปรากฏว่ามีคนไม่น้อยที่ให้ความสำคัญ และเห็นว่าเรื่องพลังงานเป็นเรื่องที่ไม่คุยกันไม่ได้ และอยู่ในหนึ่งเรื่องของการปฏิรูปประเทศ
สำหรับสมาชิก >อิฐบูรณ์ อ้นวงษา หัวหน้าศูนย์พิทักษ์สิทธิผู้บริโภค มูลนิธิเพื่อผู้บริโภค ซึ่งปัจจุบันกำลังคร่ำเคร่งอยู่กับประเด็นเรื่องพลังงานอย่างจริงจัง ด้วยเขามองว่าพลังงาน เป็นเรื่องใหญ่ระดับชาติ แต่คนยังขาดความเข้าใจอยู่มาก เพราะอาจดูเหมือนเข้าใจยาก แต่จริงๆ เรื่องนี้ไม่ได้เป็นเรื่องไกลตัวแต่อย่างใด ทุกๆ คน สามารถเข้ามามีส่วนร่วมได้ ทั้งการกำหนดนโยบายและการแสวงหาทางออกร่วมกัน ทำไมถึงสนใจทำเรื่องพลังงาน เพราะว่ามันเป็นเรื่องวิกฤตที่สุดหรือ เพราะตอนทำกิจกรรมสมัยเป็นนักศึกษาก็เรียนรู้ว่าผลกระทบที่เกิดขึ้นจากการสร้างโรงไฟฟ้า ก็พัฒนาจากโรงไฟฟ้าค่า FT มาเป็นเรื่องของสายปิโตรเลียม เพราะมันเป็นสายเดียวกัน ก็ศึกษามาเรื่อยๆ ช่วยเล่าสถานการณ์พลังงานในขณะนี้สำหรับคนที่ไม่ค่อยได้ติดตามข่าวอย่างง่ายๆ ระบบพลังงานประเทศไทยนั้น ไม่ว่ากลุ่มทุนด้านพลังงานประเภทฟอสซิล หรือพลังงานกลุ่มปิโตรเลียม น้ำมันดิบหรือก๊าซธรรมชาติ มีอิทธิพลสูงมากในการกำหนดนโยบายการใช้ การบริโภค การผลิตพลังงานของประเทศไทย และที่สำคัญมีการให้ข้อมูลที่เป็นเท็จ ไม่ตรงกับความเป็นจริงให้ประชาชนอยู่มาก เช่น บอกว่า คนไทยมีการบริโภคพลังงานมากกว่าที่เราผลิตได้ในประเทศหลายเท่าตัว ต้องเสียเงินนำเข้าพลังงานมาปีละหนึ่งล้านล้านบาท เป็นต้น หรือวันละแปดถึงเก้าแสนบาร์เรลต่อวัน แต่ข้อเท็จจริงคือ น้ำมันดิบที่นำเข้ามานั้นทั้งเพื่อการบริโภคภายในประเทศและเพื่อการส่งออกไปขายยังต่างประเทศด้วย ในขณะเดียวกันก็มีการนำเข้าน้ำมันสำเร็จรูปในรูปของน้ำมันเบนซิน น้ำมันดีเซล ซึ่งการผลิตในประเทศไทยนั้นมันมากเกินกว่าความต้องการอยู่แล้ว แต่ก็ยังมีการนำเข้าน้ำมันในรูปแบบนี้มา แล้วรวมเป็นเม็ดเงินที่นำมาบอกกับประชาชนว่านำเข้าเป็นเงินจำนวนมหาศาล เพราะฉะนั้นการให้ข้อมูลในภาพรวมแบบนี้ถือว่าไม่มีความเป็นธรรมกับประชาชน เมื่อแสดงข้อมูลแบบนี้ทำให้การกำหนดนโยบาย การวางทิศทาง การจัดหาพลังงานของประเทศนั้นมันผิดเพี้ยนได้ และด้วยอิทธิพลของกลุ่มทุนพลังงานที่มันมีมูลค่าในทางธุรกิจของเขา ในรูปแบบการจัดหาพลังงานมันมีตัวเลขหนึ่งล้านล้านบาททำให้เขามีอิทธิพลกับธุรกิจหลายๆ ตัว มีความสัมพันธ์กัน อย่างเช่น การใช้ก๊าซธรรมชาติจากอ่าวไทยมาป้อนกับธุรกิจปิโตรเคมี ซึ่งใช้ทำพลาสติก ซึ่งเม็ดพลาสติกก็ไปเกี่ยวโยงกับธุรกิจขนาดใหญ่อีก 2 - 3 ตัว อย่างเช่น ธุรกิจประกอบรถยนต์ ซึ่งเป็นสินค้าที่ส่งออกเป็นอันดับต้นๆ ของประเทศไทย ธุรกิจทำสินค้าไอที เครื่องคอมพิวเตอร์ มือถือ สมาร์ทโฟนต่างๆ ก็จะเห็นว่ามันมีความสัมพันธ์กัน แล้วก็ไปเกี่ยวร้อยกับธุรกิจอีกอันหนึ่งในรูปแบบของการเงินสนับสนุนภาคโฆษณา ก็ทำให้ประชาชนนั้นรับรู้ข่าวสารในเรื่องพลังงานที่ตรวจสอบโปร่งใสได้มันไม่เป็นอย่างที่ควรจะเป็นนักวิชาการบางท่านกล่าวว่า “แบบนี้ถือว่าเป็นอันตรายมากทั้งต่อตัวประชาชนในฐานะผู้บริโภค ทั้งต่อตัวประเทศในรูปสังคมโดยรวม การถูกเอารัดเอาเปรียบ การจัดสรรทรัพยากรที่ไม่มีความเป็นธรรม นี่คือสถานการณ์โดยภาพรวมที่เป็นอยู่” ประเด็นคือประชาชนไม่รู้ความจริง ใช่ ปัญหาที่ใหญ่ที่สุดนั้นคือ การกำหนดนโยบายทิศทางพลังงานของประเทศนั้น หากมันไปอยู่ภายใต้อำนาจอิทธิพลของกลุ่มคนเล็กๆ แค่นั้นอย่างที่บอกไป มันก็พัง ซึ่งมันไม่ควรจะเป็นแบบนั้น เรื่องของพลังงานนั้นเกี่ยวข้องกับการใช้ทรัพยากรทั้งรูปแบบสิ้นเปลืองใช้แล้วหมดไป และแบบน้ำมันดิบ หรือทรัพยากรที่ส่วนใหญ่ใช้ ก็คือรูปของก๊าซธรรมชาติเอามาผลิตไฟฟ้าก็ดี อีกส่วนหนึ่งคือ ทรัพยากรที่ไม่มีวันหมด ทรัพยากรหมุนเวียน อย่างเช่น พลังงานแสงอาทิตย์ พลังงานลม พลังงานชีวมวลต่างๆ แต่ทีนี้ภาคสายฟอสซิลมันมีอิทธิพลอย่างที่ว่ามา มันก็จะทำให้เห็นว่าภาคฝั่งของพลังงานหมุนเวียนมันอ่อนเปลี้ย ไม่สามารถจะนำมาเป็นพลังงานหลักของประเทศได้ และก็มีการใส่ข้อมูลให้กับประชาชนว่าพลังงานแบบนี้เป็นพลังงานมวยรอง แต่ถ้าเปิดโลกให้ประชาชนในประเทศได้เห็นตัวอย่างจากประเทศใหญ่ๆ อย่าง เยอรมนี ซึ่งมีแสงแดดอ่อนกว่าประเทศไทยเยอะ ก็ยังวางทิศทางนโยบายในประเทศที่จะลดพลังงานนิวเคลียร์ ลดพลังงานที่เป็นอันตรายต่อสิ่งแวดล้อมของเขา คือเขาไม่ได้มองแต่เรื่องความมั่นคง เขามองเรื่องของผู้บริโภค สุขภาพของประชาชนและสิ่งแวดล้อม เขามองแบบนั้น ส่วนเรื่องไปรองรับเศรษฐกิจนั้นเขามองเป็นเรื่องรองมากกว่า นั่นคือแนวคิดของประเทศที่พัฒนาแล้วในระบบพลังงาน เพราะฉะนั้นเขาจึงกล้าวางทิศทางว่าจะเพิ่มพลังงานแสงอาทิตย์ในสัดส่วนกี่เปอร์เซ็นต์เพื่อที่จะลดน้ำหนักของพลังงานสายนิวเคลียร์ หรือพลังงานสายฟอสซิลที่มีผลกระทบต่อสภาพภูมิอากาศของโลก อย่างนี้เป็นต้น จะเห็นทิศทางของประเทศในยุโรปหรือประเทศใหญ่ๆ ที่ได้กำหนดแนวนโยบายพลังงานไว้ หรือแม้กระทั่งประเทศญี่ปุ่น ล่าสุดการประชุมของ UN เปิดโอกาสให้ประเทศต่างๆ ลดการใช้พลังงานที่มาจากฟอสซิล เพราะมองว่าพลังงานฟอสซิลเป็นพลังงานที่ทำลายสภาพภูมิอากาศของโลกก่อให้เกิดภาวะโลกร้อน ไม่ว่าจะการปล่อยก๊าซมีเทนหรือคาร์บอนไดออกไซด์ต่างๆ ออกมา หรือโรงไฟฟ้าถ่านหินเป็นต้น อันนี้ก็จะมีผลโดยตรงของมัน การใช้น้ำมันของเราก็ทำให้เกิดสภาวะโลกร้อนด้วยเช่นกัน เพราะฉะนั้นจะเห็นว่า UN จะมีการประกาศทิศทางที่ชัดเจน หรือประเทศใหญ่ๆ ที่พัฒนาแล้วก็จะมีนโยบายที่ลดพลังงานสายฟอสซิลลงไปด้วยเหตุผลสำคัญ คือ 1) เป็นทรัพยากรที่สิ้นเปลือง 2) เป็นทรัพยากรที่ไม่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมหรือทำลายสิ่งแวดล้อม เขามองว่าพลังงานกลุ่มนี้ไม่มั่นคง แต่มองว่าพลังงานหมุนเวียน คือพลังงานที่มั่นคง นำมาดูแลได้และมีแนวโน้มที่จะมีสัดส่วนเพิ่มมากขึ้นเรื่อยๆ จนกลายเป็นพลังงานหลักของประเทศนั้นๆ ได้ ประเทศไทยมีช่วงหนึ่งที่มีเรื่องพลังงานทดแทน แต่เหมือนไม่มีการรณรงค์จริงจังเท่าไหร่ การออกแบบนโยบายด้านพลังงานของเราเป็นการออกแบบที่ไม่เต็มรูปแบบ มันทำให้ถูกตอน ทำให้ไม่สามารถขยายตัวในทางธุรกิจของมันได้ หลักการของพลังงานหมุนเวียนที่ทำให้ประเทศเยอรมนีประสบความสำเร็จมีอยู่ 3 หลักการใหญ่ๆ คือ 1) พลังงานหมุนเวียนต้องขายพลังงานไฟฟ้าที่ได้จากพลังงานหมุนเวียนเข้าสู่ระบบให้ได้เป็นลำดับแรกก่อน พอพลังงานหมุนเวียนช่วงนี้หมดเราถึงจะเอาพลังงานถ่านหิน พลังงานจากก๊าซเข้ามาเป็นลำดับต่อไปแต่ของบ้านเรานั้นลำดับแรกกลับทำเรื่อง โรงไฟฟ้าก๊าซ โรงไฟฟ้าถ่านหิน โรงไฟฟ้าของ กฟผ. โรงไฟฟ้าต้องเข้าสู่ระบบก่อน ส่วนที่เหลือ ซึ่งมันไม่เคยเหลือจึงเป็นพลังงานแสงอาทิตย์ แสงอาทิตย์บ้านเราจึงเป็นพลังงานเหลือต่อท้าย กลายเป็นพลังงานที่ไม่จำเป็นต่อระบบถ้าหากชั่วโมงนั้นพลังงานก๊าซ พลังงานถ่านหินยังทำงานของมันได้เต็มที่ ไม่มีการซ่อมแซม เพราะฉะนั้นพลังงานแสงอาทิตย์หรือพลังงานชีวมวลก็ต้องรอคิวไป การต้องรอคิวไปเรื่อยก็ส่งผลให้ไม่เกิดแรงจูงใจให้เกิดการลงทุน ธนาคารก็ไม่ปล่อยกู้ อันนี้เป็นประเด็นที่สำคัญ ต่างประเทศเขากลับด้านกัน เป็นสัญญาระยะยาว คือ 20 – 25 ปี อย่างพลังงานแก๊ส พลังงานถ่านหินก็เป็นสัญญา 25 – 30 ปี ก็เพื่อให้คุ้มค่ากับการลงทุน อันนี้คือความมั่นคงทางด้านการลงทุนทำให้เกิดการขยายตัว ทำให้เกิดการคิดค้นนวัตกรรมใหม่ๆ ที่ทำให้พลังงานหมุนเวียนลด cost ของมันเองได้ เพราะว่าถ้าอุตสาหกรรมมันขยายตัวได้ มันก็ลด cost ได้ มันมีตัวเปรียบเทียบ พลังงานจากแสงอาทิตย์บางตัวนั้นส่งมาจากเยอรมันถูกกว่าส่งมาจากจีน ไม่ได้เกี่ยวว่ามันเดินทางมาไกลกว่า มันอยู่ที่ค่าการผลิต การส่งเสริมสนับสนุนของรัฐบาลนั้นๆ เช่น มีผู้ประกอบการพลังงานแสงอาทิตย์ในเมืองไทยนั้นเขาต้องย้ายฐานการผลิตของตัวเองไปอยู่ประเทศเยอรมัน เพราะว่านโยบายของภาครัฐไทยนั้นไม่มีความแน่นอน ทั้งเรื่องของกรอบระยะเวลาของการลงทุน ทำให้เขาไม่มั่นใจ ไม่ชัวร์ พอไม่ชัวร์หรือไม่จูงใจเขาก็ไปลงทุนที่เยอรมันแทน อย่างนี้เป็นต้น คนเก่งๆ ในประเทศไทยก็ไปลงทุนที่อื่น 2) คือว่ามีการสกัดกั้น มีคอรัปชั่น มีเส้นสาย ทีนี้ไอ้ 2 ตัวแรกมันก็โยงกับไอ้ที่ตัวสุดท้ายคือเรื่องของการสนับสนุนค่าไฟฟ้า แต่เดิมบ้านเราใช้ระบบแอดเดอร์ ก็คือไม่ว่าเราจะผลิตมากแค่ไหนคุณก็ได้ตามหน่วยไปแพงๆ ทีนี้มันก็มีช่องโหว่ในการที่จะมีการทุจริตคอรัปชั่นเกิดขึ้นได้ ในตอนหลังเขาเลยมาแก้เป็น Feed-in Tariff ขึ้นมา ขึ้นอยู่กับประเภทเชื้อเพลิงประมาณนี้เป็นต้น นี่คือข้อใหญ่ๆ ที่เป็นโครงสร้างที่ทำให้เยอรมันและประเทศในตะวันตกหรืออีกหลายๆ มลรัฐในอเมริกาประสบความสำเร็จ คือขายแข่งกับเขาได้ แต่ไม่ใช่ให้เราไปเริ่มต้นแข่งกับเขาเลยนะ พลังงานหมุนเวียนของไทยยังเป็นวุ้น รัฐฯ ต้องส่งเสริมอย่างมาก ข้อแรกที่สำคัญเลยคือว่า คิดกลับด้านเสีย พลังงานหมุนเวียน พลังงานชีวมวลขายเข้าโรงไฟฟ้าได้ก่อนจนคุณหมดเชื้อเพลิง คือพลังงานแสงอาทิตย์มันเหมาะสมกับเมืองไทยมาก เพราะว่าการใช้ไฟฟ้าช่วงพีคที่เกิดขึ้นทุกปีมักจะเกิดขึ้นในหน้าร้อนช่วงกลางวัน ตั้งแต่ประมาณบ่ายโมงถึงบ่ายสอง หน้าร้อนของเมืองไทยก็แดดดี อากาศก็แจ่มใสเพราะฉะนั้นก็เป็นหน้าที่ของพลังงานแสงอาทิตย์ที่ทำหน้าที่ได้เต็มที่อยู่แล้วในเวลากลางวัน ก็เป็นการอุดช่องโหว่ของข้อกล่าวหาที่ว่าเซลล์แสงอาทิตย์ไม่สามารถทำงานกลางคืนได้ เพราะว่ากลางคืนก็ปล่อยให้พลังงานสายฟอสซิลทำงานไป ไม่เห็นจำเป็นต้องรัน(run) ฟอสซิลตลอดทั้งวัน คุณก็จะได้ลดการนำเข้า การซื้อเชื้อเพลิงที่คุณอ้างว่าเป็นล้านล้านบาทได้ คำถามคือว่านี่คือความจริงใจหรือไม่จริงใจ และท้ายที่สุดนั้น ด้วยพลังงานสายฟอสซิลมีอิทธิพลมากอยู่เบื้องหลังและมีการแลกเปลี่ยนผลประโยชน์ทับซ้อนที่มีการช่วยกันเขียนให้เป็นเรื่องที่ถูกกฎหมาย ซึ่งในหลักสากลนั้นเป็นสิ่งที่ไม่ควรทำอย่างยิ่ง เพราะมันนำไปสู่ปัญหาการทุจริตได้ แต่ของเราทำข้อทุจริตให้เป็นข้อถูกด้วยการเขียนกฎหมายให้ข้าราชการระดับสูงไปนั่งอยู่ในบริษัทน้ำมัน ไปนั่งอยู่ในกิจการโรงไฟฟ้าและก็รับผลประโยชน์กันที่มากกว่าอัตราเงินราชการที่ตัวเองรับ ก็ทำให้เกิดการบิดเบือนในการวางกรอบนโยบายได้ ทำให้ข้าราชการเหล่านั้นไม่มีความคิดที่อิสระในการกำหนดทิศทางนโยบายที่เอื้อประโยชน์โดยรวมของประเทศชาติ มันก็ทำให้ประเทศชาติวนเวียนอยู่กับปัญหาเดิมๆ ว่า ประเทศเรานำเข้าพลังงานฟอสซิลเยอะ เราต้องเร่งขุดเจาะหาปิโตรเลียม ถ้าไม่เร่งขุดเจาะหาปิโตรเลียมโรงงานไฟฟ้าที่มีสัญญาอยู่กับแหล่งแก๊สต่างๆ นั้นพอสัญญาหมดก็จะขาดสัญญา ทำให้ขาดวัตถุดิบในการปั่นไฟ มันก็วนเวียนอยู่อย่างนี้ไม่มีทางออก สุดท้ายคนไทยในฐานะผู้บริโภคก็อยู่ในสถานะของภาคที่มีหน้าที่ต้องจ่ายค่าพลังงานในราคาที่สูงขึ้นๆ เรื่อยๆ เพราะว่าอัตราค่าพลังงานของประเทศไทยนั้นมันถูกโยง แม้ว่าก๊าซจะขุดในประเทศไทยแต่ก็ถูกโยงอยู่กับราคาน้ำมันดิบของตลาดโลก อันนี้ในส่วนของก๊าซนะ และมีค่าตอบแทนการลงทุนน่าจะสูงเกินควรมากๆ ทำให้ผู้ประกอบการได้ผลกำไรที่ผู้บริโภคจ่ายไปสูงเกินควรมาก ไม่มีการกำกับดูแลในส่วนนี้ที่เหมาะสม เพราะอำนาจการกำกับดูแลการซื้อของก๊าซจากหลุมต้นทางนั้นไม่ใช่อำนาจหน้าที่ของคณะกรรมการกำกับกิจการพลังงาน ราคาน้ำมันดิบแม้ว่าน้ำมันดิบจะมาจากแหล่งเศรษฐกิจก็ถูกกำหนดไว้ว่า ถ้าจะซื้อน้ำมันดิบเอามาเข้าโรงกลั่นน้ำมันไทย ให้ไปอิงเหมือนเป็นราคานำเข้าจากตลาดโลก อย่างนี้เป็นต้น พอมาเป็นน้ำมันสำเร็จรูปก็มาบวกค่าขนส่งจากสิงคโปร์มาไทยทั้งๆ ที่ไม่มีการขนส่งจริง เป็นอย่างนี้เป็นทอดๆ ไป เพราะฉะนั้นผู้บริโภคก็อยู่ในสภาพของทาสที่ไม่สามารถมีข้อต่อสู้ใดๆ เพราะทุกอย่างการปรับขึ้นราคาก็อ้างว่าทำตามระเบียบกฎหมายธุรกิจพลังงานที่วางกรอบเอาไว้ แล้วผู้บริโภคจะทำอย่างไรได้บ้าง ข้อมูลแบบนี้ผู้บริโภคจะต้องรู้ พอรู้จะได้เกิดปัญญา การกำหนดหาทิศทางของนโยบายที่เหมาะสม ซึ่งตอนนี้ก็มีประชาชนส่วนหนึ่ง ได้มองเห็นถึงปัญหาว่า ถ้าการจัดการปัญหาพลังงานของประเทศไทยก็ต้องลดอำนาจของพลังงานฟอสซิลลงหน่อย ให้มันมาอยู่ภายใต้การกำกับดูแลของรัฐฯ ให้ได้ ตอนนี้เขาพยายามจะฉีกให้เป็นอิสระของเขาเต็มที่ เพราะรัฐฯ คือตัวแทนของประชาชน ถ้าเขาฉีกเป็นอิสระได้ ประชาชนก็ไม่สามารถไปควบคุมอะไรได้ ดังนั้นตอนนี้เลยมีการแก้ไข และยกเลิกกฎหมาย พ.ร.บ.ปิโตรเลียมที่ใช้มาตั้งแต่ พ.ศ. 2554 ออกไปแล้วเปลี่ยนเป็นระบบการให้ติดสำรวจและผลิตปิโตรเลียมที่มีความเป็นธรรมต่อประเทศต่อประชาชนมากกว่าที่เป็นอยู่ ที่เรียกว่าระบบแบ่งปันผลผลิต ใช้สำหรับแหล่งสำรวจแหล่งใหม่ แต่หากแหล่งไหนที่เป็นแหล่งใกล้จะหมดอายุแล้วหรือจะหมดสัญญาแล้วนั้น ก็เตรียมให้ใช้ระบบรับจ้างบริการ ซึ่ง 2 ระบบนี้จะทำให้รัฐกลับไปเป็นเจ้าของปิโตรเลียมนั้น และจะได้มีส่วนแบ่งที่เรียกว่า “เนื้อปิโตรเลียม” มากกว่าส่วนแบ่งในรูปของตัวเงิน การที่มีส่วนแบ่งในรูปของปิโตรเลียมก็ดี หรือมีประโยชน์ในส่วนที่ไม่ใช่ตัวเงินอื่นๆ เช่น สิทธิในการเป็นกรรมสิทธิ์ การได้เข้าถึงข้อมูลนั้น ก็เชื่อว่าจะทำให้แหล่งปริมาณสำรองของก๊าซธรรมชาติ หรือน้ำมันดิบของประเทศไทยจะมีอัตราที่สูงมากกว่า ที่มีการรายงานในปัจจุบันภายใต้ระบบสัมปทาน ...กำลังสนุกใช่ไหมคะ เผอิญว่าจำนวนหน้าค่อนข้างจำกัด แต่เราไม่อยากให้เนื้อหาจำกัด จึงขออนุญาตนำบทสัมภาษณ์ของคุณอิฐบูรณ์ลงต่อเนื่องในฉบับหน้า ซึ่งจะว่าด้วยเรื่อง ระบบสัมปทานที่กำลังเป็นประเด็นถกเถียงกันมากในขณะนี้ อย่าพลาดนะคะ
สำหรับสมาชิก >นอกจากเดือนตุลาคมจะเป็นเดือนที่มีความสำคัญทางประวัติศาสตร์ของเราในหลายๆ เหตุการณ์ให้ได้ระลึกถึงแล้ว เดือนนี้ยังเป็นเดือนที่มีการรณรงค์เกี่ยวกับความปลอดภัยจากสารตะกั่ว ชื่องานงานสัปดาห์ป้องกันภัยจากพิษตะกั่ว ปี 2557 ซึ่งในปีนี้จะจัดขึ้นในวันที่ 22 ตุลาคม 2557 นิตยสารฉลาดซื้อจึงขออินเทรนกับสารตะกั่ว หลังจากได้ลงข้อมูลเกี่ยวกับสารตะกั่วในสีอัพเดทไปเมื่อเดือนตุลาคมปีที่แล้ว ถ้าจะกล่าวถึงเรื่องความปลอดภัยจากสารตะกั่ว รายชื่ออันดับต้นๆ ของนักวิชาการที่เคลื่อนไหวในเรื่องนี้คงนี้ไม่พ้น ชื่อ อ.ชาญณรงค์ ไวยพจน์ ประธานอนุกรรมการวิศวกรรมความปลอดภัย สมาคมวิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทยในพระบรมราชูปถัมภ์ และอาจารย์ประจำภาควิชาวิศวกรรมความปลอดภัย มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ที่นอกจากท่านจะเฝ้าระวังเรื่องสารตะกั่วในสีแล้ว อาจารย์ยังทำงานด้านที่เกี่ยวกับวิศวกรรมความปลอดภัย “ก็มีเรื่องสวนสนุก ตอนนี้ก็มีเรื่อง มอก. ความปลอดภัยในมาตรฐานเครื่องเล่นของเด็ก แล้วก็ที่ วสท. ก็เป็นประธานคณะอนุกรรมการวิชาการวิศวกรรมความปลอดภัย ก็ทำเรื่องมาตรฐานด้วยส่งให้ทาง สมอ. เรื่องสนามเด็กเล่นปลอดภัย ล่าสุดก็เครื่องเล่นปลอดภัยด้วย พวกเครื่องเล่นในสวนสนุก” แต่ถ้าเป็นงานในส่วนของการเลือกสีทาบ้านให้ปลอดภัยจากสารตะกั่ว อ.ชาญณรงค์ มีคำแนะนำสำหรับผู้บริโภคดังนี้ค่ะ ในบ้านของเรามีส่วนที่ต้องใช้สีทำไมถึงต้องใช้ตะกั่วเป็นส่วนผสม จำเป็นต้องใช้ไหมและเรามีวิธีป้องกันอย่างไร มันมี 2 แบบ แบบที่ตั้งใจกับแบบที่ปนเปื้อนมาในส่วนต่างๆ ข้อดีของมัน(สีผสมสารตะกั่ว) คือ ปกปิดผิวได้เรียบร้อยและทำให้สีอยู่ทนนาน รวมทั้งสะท้อนสีออกมาได้สว่างขึ้น สดใสขึ้น นี่คือข้อดีของเขา ถ้าเป็นลักษณะจงใจก็จะมีแค่นี้ คงทน สีสดใส ปกปิดผิวได้ดี แต่ข้อเสียคือมันมีผลต่อร่างกายของคนเรา ผู้ทาที่ได้รับโดยตรง จากไอที่ระเหยออกมา และที่ปนเปื้อนอยู่ที่มือถ้าไม่ใส่อุปกรณ์ป้องกัน และผู้ใช้ที่อยู่บ้าน สีที่ผนังถ้าวันหนึ่งสีมันหลุดออกมาแล้วลูกหลานเผลอกินเข้าไปก็เป็นอันตรายต่อร่างกาย สาเหตุอีกข้อหนึ่งที่ว่าทำไมต้องใช้สารตะกั่ว จริงๆ มีมานานแล้วโดยเฉพาะสีน้ำมัน ช่วยให้มีความคงทนในเรื่องการทำสี ทำให้สีนั้นอยู่ได้นาน ทำให้สีสะท้อนออกมาได้ดี ช่วยในเรื่องการเกาะแน่น สีน้ำมันที่ทาในบ้านเราเจอจากพวกอะไรบ้าง เจอในพวกโลหะ รั้วกันตก ประตูหน้าต่าง และขอบวงกบที่ยังใช้สีน้ำมัน ซึ่งความจริงทาแค่นี้มันก็ไม่เยอะแต่ที่เยอะๆ คือเขาเอาไปทาภายใน แบบนี้ถึงจะอันตราย ซึ่งเกิดจากความเข้าใจผิด ที่ถูกคือการทาผิวปูนก็ควรเป็นสีน้ำ แต่ถ้าทาพวกพื้นไม้ หรือโลหะก็ยังนิยมใช้เป็นสีน้ำมันอยู่ ความเข้าใจที่ว่าถ้าทาสีน้ำมันจะทำให้ลบรอยเปื้อนได้ง่าย อย่างกรณีโรงเรียนหรือศูนย์เด็กเล็ก นั้นคือเขามองด้านเดียว มองด้านที่ว่าทาแล้วมันลื่น แล้วก็ลบได้ ขีดเขียนแล้วลบง่าย ถ้าอยู่กลางแจ้งสีน้ำมันที่ทากับคอนกรีตนั้นเวลาโดนน้ำจะพองตัวออกมา ควรมีคำแนะนำในการใช้ไหม เรื่องสีทาภายนอก ภายใน เห็นควรว่าที่กระป๋องสีนั้นควรจะเขียนให้ชัดเจน ว่าเป็นสีที่ทาภายนอก บางยี่ห้อเขามีนะแต่ตัวมันเล็กไปหน่อย ควรเน้นสีให้ชัดเจนว่าใช้ทาภายนอก( แต่สีน้ำมันแพงกว่าสีน้ำ ) แพงกว่า สีน้ำที่มีคุณสมบัติใกล้เคียงกับสีน้ำมันก็จะแพงกว่าอีก แกลลอนหนึ่งประมาณสองพันกว่าบาท แต่ถ้า 18 ลิตรก็พันกว่าบาท ถ้าเป็นสีเกรดพีเมียมนั้นก็สองพันขึ้นไป ถ้าเราจ้างผู้รับเหมาแล้วกำหนดยี่ห้อไปเลยแต่สีมันก็มีหลายเกรดอีก ต้องระบุไปเลยว่าขอสีเกรด A มันถึงจะมีความคงทน เกรด B นี่ทนทานประมาณ 5 ปี ถ้าเกรด A ก็อยู่ได้ 10 ปีขึ้นไป เวลาสีมันหมดอายุก็จะเป็นผงแป้ง ในโลกนี้มีไหมบริษัทสีที่ไม่ใช้สารตะกั่ว มีบ้างแต่น้อย ในทางปฏิบัติมันก็มีสอดแทรกไปบ้าง คือเราต้องทำให้คนมีความรู้ว่าสีที่มีสารตะกั่วนั้นมันมีประโยชน์และมีโทษอย่างไร เขาจะได้มีสิทธิเลือก เวลาคนเลือกซื้อจะไม่ได้คำนึงถึงเรื่องสารตะกั่วแต่จะคิดถึงความสวยงามของสี คนซื้อขั้นแรกต้องนึกถึงสีก่อน สีอะไรสวย หลังจากนั้นก็มาดูยี่ห้อโดยไม่ได้ดูเกรด ไม่ดูคุณภาพเลย เราต้องดูควบคู่กันไปแต่บางทีมันก็ติดเรื่องราคาอีก มันต้องช่วยๆ กันในหลายๆ ฝ่าย แม้กระทั่งราชการก็ควรกำหนดให้ใช้สีที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม และไม่มีสารตะกั่ว ซึ่ง ณ ตอนนี้ก็เริ่มตื่นตัวกันแล้ว เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมนี่ต้องอย่างไรบ้างถึงจะเรียกว่าเป็นมิตร 1.ต้องไม่ทำลาย 2. ต้องไม่เป็นอันตรายต่อสภาพทั่วๆ ไป ถ้าพูดให้ชัดคืออยากให้ปลอดสารตะกั่ว ซึ่งก็มีบางบริษัทมาบอกว่าสีคุณภาพนี้รุ่นนี้ยังไม่มีขอเปลี่ยนในรุ่นใหม่ เพราะว่าทั้งนี้ทั้งนั้นมีเฉพาะสีน้ำมันเท่านั้นที่มีสารตะกั่ว แต่ถ้าหากเราจะเลือกซื้อสีเบื้องต้นนั้น โดยทั่วไปก็ดูสีสันก่อน ต่อมาก็เลือกยี่ห้อ ยี่ห้อที่หลักๆ จากนั้นก็ดูที่คุณภาพแล้วก็เรื่องปลอดสาร เพราะฉะนั้นเรื่องที่เราอยากรณรงค์คือ ให้บริษัทสีทำให้ปลอดสารตะกั่ว และกำหนดให้ไม่เกิน 90 ppm แล้วติดฉลากให้ชัดเจนไปเลยว่ามีค่าสารตะกั่วเท่านี้ ผู้ซื้อจะได้เลือกได้ว่าค่าเท่านี้ควรจะใช้กับอะไร รวมทั้งประเภทของสีนั้นต้องทำให้ตัวใหญ่ขึ้น พวกของเล่นในสนามเด็กเล่นเป็นสีน้ำมันใช่ไหม สีน้ำมันทั้งนั้นเลย แล้วเวลาเด็กเล่นก็จะอม แทะ ต้องรณรงค์บริษัทผลิตเครื่องเล่นขายให้เขาไม่ใช้สีน้ำมัน ให้ใช้สีปลอดสาร ส่วนที่ยังวางอยู่ต้องทำให้หมดไปภายใน 2 ปี แล้วต่อไปก็ไม่ผลิตเครื่องเล่นที่ใช้สีน้ำมันออกมาขาย ต่อไปมันก็จะไม่มี อย่างนี้เวลาคนสร้างบ้านแล้วใช้สีน้ำมันมาทาภายในจะทำอย่างไร ด้วยความที่เข้าใจว่าสีน้ำมันลบง่าย มันลบง่ายก็จริง และไม่โดนน้ำก็อยู่ได้นาน แต่อีกด้านหนึ่งมันมีสารตะกั่ว ต้องลอกออกแล้วทาสีที่ปลอดสารเข้าไปใหม่ แต่ไม่ควรทำเองนะ ควรให้ช่างทำเพราะมันมีขั้นตอน และต้องรวบรวมเอาไปให้ กทม.ทิ้ง แต่คนส่วนใหญ่ไม่รู้ก็เอาไปทิ้งตามกองขยะเลย ขยะพิษก็ไม่แยกกันให้ชัดเจน บางที่แยกไปแล้วก็โดนเอาไปทิ้งรวมกัน ทางที่ดีก็ใส่ถุงแยกไว้แล้วติดป้ายเลยว่าขยะเป็นพิษ ถ้าพูดเป็นทฤษฎีก็พูดได้นะแต่ส่วนใหญ่คนก็ไม่ค่อยทำ นี่คือวิธีการลอกด้วยการใช้น้ำฉีดแล้วปล่อยให้มันพองออกมา อีกวิธีคือใช้ความร้อนเป่า แต่วิธีนี้มันทำให้ผนังไม่ดี ต้องใช้กับพวกโลหะ แต่สีมันก็จะโดนเผาไปในตัว กลิ่นก็ออกมาด้วย ไม่ดีๆ หลังจากลอกแล้วก็ทำความสะอาด และตามด้วยการขัด ขัดเพื่อให้พื้นผิวมันเนียน แล้วจึงปรับสภาพปูนนิดหนึ่ง ความชื้นต้องไม่มาก ไม่เกิน 11 – 12 % การใช้สารเคมีทาไปให้ร่อนก็เป็นการใช้ความร้อนอีกวิธีเหมือนกัน ทาไปแล้วมันจะร้อนแล้วก็ค่อยๆ ร่อนออกมา หลังจากปรับสภาพปูนแล้วค่อยทาสีใหม่ ทั้งนี้เจ้าของบ้านก็ควรมีความรู้เรื่องสีด้วย สีไม่ควรมีค่าเกิน 90 ppm ถึงจะดี ตอนนี้บริษัทผู้ผลิตรู้ คนใช้ก็รู้บ้างไม่รู้บ้าง อย่างนี้คนที่อาศัยอาคารเช่า แฟลต คอนโดจะทำอย่างไร อันนี้คือของเก่า ต้องของใหม่ที่เรารณรงค์ให้ใช้สีที่ปลอดสาร แต่วิธีแก้บางที่เขาไม่ใช้เลยก็มี ใช้วอลเปเปอร์แทน อาจารย์เคยรณรงค์กับบริษัทก่อสร้างใหญ่ๆ ไหม เคยแนะนำ แล้วมันต้องช่วยกันหลายทาง คุยกับสมาคมสีด้วยให้ช่วยกำหนดไม่ให้มีสารตะกั่ว อยากให้ช่วยแนะนำคนที่อาศัยอยู่ในอาคารเก่าที่ไม่สามารถหลีกเลี่ยงหรืออาจจะไม่รู้ว่ามันมีอันตรายว่าเขาควรทำอย่างไร ก็เหมือนตัวเรา ถ้าเราเพิ่งรู้ว่าสีที่ทามันมีสารตะกั่ว ก็ให้ใช้ชีวิตไปแบบปกติอย่าไปยุ่งกับผนัง อย่าไปลอกมัน แต่ตรวจสอบหน่อยว่าสีมันลอกออกมาไหม แล้วอย่าลืมใส่ถุงมือก่อนสัมผัส ถ้าสีลอกให้ทำการเปลี่ยนทันทีตามขั้นตอน เพราะถ้าสีลอกร่อนออกมานั่นคือสีหมดอายุแล้ว ต้องแจ้งผู้ดูแลอาคารให้ดำเนินการเลย ก็คือใช้ชีวิตไปตามปกติอย่าไปกังวลกับมัน แต่ต้องแจ้งคนในบ้านว่าอย่าไปลอกสี อย่าเอามือไปถูสี หรือลอกเอามาตรวจคุณภาพสีเลยก็ได้ แกะมาแค่ประมาณ 1 นิ้วก็พอ ถ้าหลีกเลี่ยงมาทาผนังด้วยสีขาส สีขาวมีสารตะกั่วน้อยกว่าสีอื่นๆ ไหม ก็น้อยกว่าสีอื่นแต่ก็เกินมาตรฐานเหมือนกัน และส่วนใหญ่คนที่ใช้สีน้ำมันจะชอบใช้สีสดๆ ยิ่งเจอ 2 อย่างเลยทั้งสารตะกั่วและปรอท ถ้าใช้สีอ่อนสารก็น้อยกว่าแต่ก็ยังเกินเกณฑ์ที่กำหนดอยู่ดี สีที่ผสมมาแล้วในปูนมอร์ต้าร์ ( ปูนซีเมนต์ผสมสำเร็จ สำหรับฉาบผนัง )ใช้ได้ไหม ได้ แบบนั้นไม่มีสารตะกั่ว เป็นสีฝุ่นผสมลงไปเลย ฉาบแล้วเป็นสีสันสวย แต่ราคามันค่อนข้างแพง อยากให้แนะนำว่าทำผนังบ้านอย่างไรให้ปลอดภัยจากสารตะกั่ว อย่างแรกเลย ใช้สีที่ปลอดสาร ข้อ 2 ถ้าทำไม่ได้ก็ต้องเปลี่ยนไปใช้วอลเปเปอร์แทนหรือไม่ใช้สี ใช้ปูนขัดมันแทน ข้อ 3 ใช้ปูนเปลือยหรืออิฐเปลือย พวกปูนสีก็มี แล้วก่อผนังอิฐโชว์ลายเสีย นี่ก็เป็นทางออกได้ชัดเจนเลย ถ้าเป็นไม้ก็ทาแค่พวกน้ำยารักษาเนื้อไม้ที่ปลอดสารก็พอ อยากให้ อ.พูดถึงการที่จะหลุดจากกรอบเดิมๆ ที่ว่าบ้านต้องทาสีสดๆ ถึงจะสวย ไม่ต้องไปคำนึงถึงความนิยมให้นึกถึงความปลอดภัยเป็นหลักๆ ง่ายๆ เราจะฉลาดอยู่อย่างไร มันพูดยากนะ คนเรามันมีความเป็นศิลปะ มีความสุนทรีย์ แต่ทั้งนี้ก็ต้องไม่ไปเอาอย่างคนอื่นเขา เราต้องนึกถึงความปลอดภัยเป็นหลัก เพราะเราสามารถเลือกอย่างอื่นแทนได้ ไม่จำเป็นต้องใช้สีก็ได้ ในระหว่างที่เรายังไม่มีสีที่ปลอดสารทั้งหมดก็ใช้ทางเลือกอื่นไป
สำหรับสมาชิก >...ก็เขียนย่อเอาไว้เกือบทุกเล่มเลย เพราะว่าเราอายุมากแล้วบางทีก็จำไม่ได้ ก็จะย่อๆ เอาไว้ จดเนื้อหา ก็จดทุกคอลัมน์นะ ฉลาดช้อป เรื่องอาหาร ข้อคิดในละคร อ่านทุกคอลัมน์ ทำให้เราเขียนหนังสือได้เร็วด้วย แต่ถ้าเรื่องไหนยาวมากๆ ก็ฉีกเก็บไว้เลย ขี้เกียจจด แต่เนื้อหามันดี ชอบก็ฉีกเก็บไว้ ฉลาดซื้อ ฉบับนี้ล่องใต้กันมาที่ เมืองแห่งดินแดนร้อยเกาะ แค่ประโยคเดียวหลายๆ คนคงจะร้องอ๋อ และพูดประโยคต่อไปกันได้เลย ถูกแล้วค่ะ ฉลาดซื้อพาทุกท่านมาทำความรู้จักกับสมาชิกที่จังหวัดสุราษฎร์ธานี วาสนา ธนมิตรามณี สมาชิกนัมเบอร์ต้นๆ ของเรา คุณวาสนาอ่านฉลาดซื้อ ตั้งแต่ทำงานเป็นพยาบาล ที่โรงพยาบาลศิริราช ที่เธอบอกกับเราว่า เวลาทำงานยุ่งมากๆ จนเมื่อหนังสือมาส่งแล้ววางกองๆ ไว้ก่อน เมื่อพอมีเวลาจึงหยิบมาอ่านทีละเล่มๆ จนปัจจุบันเกษียณอายุราชการแล้วจึงย้ายกลับมาอยู่ที่บ้านใน อำเภอพุนพิน จังหวัดสุราษฎร์ธานีก็ยังคงติดตามฉลาดซื้อไม่ขาด รู้จักฉลาดซื้อได้อย่างไร จำไม่ได้แล้วว่ารับฉลาดซื้อมาตั้งแต่ฉบับไหน ไม่รู้ไปซื้อมาได้อย่างไรด้วย นานมาก ซื้อคู่กับหมอชาวบ้านเลย ชอบอ่าน อ่านทุกหน้า เมื่อก่อนเป็นพยาบาลอยู่ที่โรงพยาบาลศิริราชก็ไม่ค่อยมีเวลา แต่ตอนนี้เกษียณแล้วพอมีเวลาบ้างก็อ่านเป็นความรู้ ชอบคอลัมน์ไหนบ้างคะ ชอบเสียงผู้บริโภค อ่านเอาไว้เป็นตัวอย่าง แต่ยังไม่เคยเจอเรื่องไหนกับตัวเองนะ เคยเอาเนื้อหาอะไรจากหนังสือไปใช้บ้างไหม มีพวกเรื่องทดสอบต่างๆ บางทีก็บอกพี่สาวว่าอันนี้ๆ ดี แล้วก็เขียนย่อเอาไว้เกือบทุกเล่มเลย เพราะว่าเราอายุมากแล้วบางทีก็จำไม่ได้ ก็จะย่อๆ เอาไว้ จดเนื้อหา ก็จดทุกคอลัมน์นะ ฉลาดช้อป เรื่องอาหาร ข้อคิดในละคร อ่านทุกคอลัมน์ ทำให้เราเขียนหนังสือได้เร็วด้วย แต่ถ้าเรื่องไหนยาวมากๆ ก็ฉีกเก็บไว้เลย ขี้เกียจจด แต่เนื้อหามันดี ชอบก็ฉีกเก็บไว้ เมื่อก่อนเป็นพยาบาลก็ไม่มีเวลา บางเดือนก็ไม่ได้อ่าน ตอนนี้ได้อ่านทุกเล่ม บางทีลูกเขยก็เอาไปอ่าน อ่านทั้งครอบครัว พอไปกรุงเทพฯ ก็ไปสมัครสมาชิกไว้ทีละ 2 ปีเลย เพราะอยู่แถวนี้จะออกไปไปรษณีย์หรือธนาคารก็ยาก อาศัยตอนเข้ากรุงเทพฯ ก็สมัครไว้ สมัครคู่กับหมอชาวบ้าน แต่ฉลาดซื้อมาช้ากว่านะ บางทีหมอชาวบ้านมาแล้วแต่ฉลาดซื้อกลางเดือนแล้วยังไม่มา ก็ลองโทรไปสอบถาม ตอนนี้รู้แล้วว่าออกช้า คือกลัวว่ามันจะไปตกหล่นอยู่ที่ไปรษณีย์(แต่ก็ได้รับครบทุกเล่ม) สนใจอยากให้ทำเรื่องเป็นพิเศษบ้างไหม ก็ดีอยู่แล้วนะ คอลัมน์มีอะไรในละคร การวิจารณ์ตัวละครคนเขียนเขาช่างเขียนวิจารณ์เก่งจริงๆ เลย ส่วนเรื่องทดสอบก็มีพวกสินค้าบางอย่าง ราคาเดิมแต่ปริมาณมันลดลง แล้วก็มีเรื่องน้ำมันทอดซ้ำ มีร้านแถวๆ นี้ที่เวลาทอดไปแล้วก็เติมๆ น้ำมันลงไป แล้วขายดีมากเลยนะปาท่องโก๋ร้านเขา มันก็อยู่ที่สาธารณสุขจังหวัดด้วย เพราะถ้ามาตรวจมันก็ทำไม่ได้ทั่วทั้งหมด มีเรื่องพวกสารเคมีในผักผลไม้ ปกติซื้อในตลาด แม่ค้าเขาบอกเหมือนกันทั้งนั้น หาที่ไม่ฉีดยาไม่ได้แล้วสมัยนี้ เราก็ต้องซื้อมาล้างหลายน้ำแล้วก็ลวกเอา แต่อาหารทะเลไม่มีปัญหานะเพราะมาตรงเลยไม่ได้แช่แข็ง หนังสือที่อ่านเก็บไว้ทั้งหมดเลยไหม เมื่อก่อนตอนอยู่ที่โรงพยาบาลศิริราชพออ่านเสร็จแล้วก็เอาไปวางไว้ตามตึกต่างๆ ในโรงพยาบาล เพื่อให้คนอื่นๆ ได้อ่าน แต่หนังสือก็ไม่สมบูรณ์นะเพราะบางเล่มก็โดนเราฉีกบางหน้าไปเก็บ แต่ตอนนี้ก็เก็บไว้ หนังสือที่เก็บก็ตั้งๆ เรียงไว้ตาม พ.ศ. เอาไว้ คู่กับหมอชาวบ้าน ส่วนเรื่องที่บันทึกเก็บเอาไว้เตือนความจำนั้น เราเลือกเอาจากความสนใจ คือ อันไหนที่เราสนใจ เราก็จะจดเอาไว้ วันนั้นทีมงานกับสมาชิกพูดคุยกันสนุกสนานมาก พวกเรารู้สึกปลื้มใจที่ฉลาดซื้อมีแฟนพันธุ์แท้ระดับตำนานมากมาย มีโอกาสจะไปเยี่ยมเยียนให้ทั่วถึงทุกภาคนะคะ
สำหรับสมาชิก >ฉลาดซื้อฉบับที่ผ่านมา เราพาไปรู้จักกับบุคลากรด้านสาธารณสุขในหลายวิชาชีพ ในฉบับนี้จึงขอส่งท้ายอีกสักเล่ม เพราะหลายๆ ครั้งที่ชาวฉลาดซื้อไปออกบูธตามงานหนังสือ มักมีสมาชิกจำนวนไม่น้อยเลยที่สนใจเรื่องเกี่ยวกับสุขภาพสายตา ยิ่งเดี๋ยวนี้มีข่าวอันตรายจากบิ๊กอายส์ เลนส์สี หรือบางคนก็ใส่คอนแทคเลนส์แบบไม่ถูกวิธี วันนี้จึงขอพาไปพูดคุยกับคุณหมอ รศ.พญ.งามจิตต์ เกษตรสุวรรณ รองหัวหน้าภาควิชาจักษุวิทยา ฝ่ายบัณฑิตศึกษา คณะแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย คุณหมอท่านเป็นจักษุแพทย์ผู้เชี่ยวชาญสาขากระจกตา ซึ่งท่านเล่าให้ฟังว่า ที่เลือกเรียนในสาขานี้ เพราะเป็นความสนใจส่วนตัว เนื่องจากคนเราต้องรับรู้เกือบทุกอย่างผ่าน หู ตา คอ จมูก แต่คุณหมอพบว่าตามันเป็นอะไรที่ละเอียดอ่อนมาก เลยรู้สึกสนใจเป็นพิเศษ และเทคโนโลยีเรื่องการรักษาตามันไปไกลมากเมื่อเทียบกับด้านอื่นๆ ก็เลยรู้สึกสนุกและติดตามด้านนี้อย่างต่อเนื่อง เรื่องตามันช่วยบ่งบอกเรื่องสุขภาพในด้านอื่นๆ ด้วยไหม โรคบางอย่างของร่างกายมันโชว์ที่ตานะ เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง หรือการได้รับยาบางอย่าง โรคเนื้องอกที่แพร่กระจายบางอย่างเราสามารถหาหลักฐานทางตาเอาไปช่วยสนับสนุนได้ อย่างเช่น เราเห็นว่ามีไขมันฝังอยู่ในตาของเด็กที่อายุน้อยเกินไป เพราะปกติอาการแบบนี้จะพบในคนอายุประมาณ 35 – 40 ปีขึ้นไป ถ้าตรวจเจอในอายุน้อยกว่านั้นเรารู้แล้วว่าคนนั้นมีภาวะไขมันในเลือดสูง หรือบางคนตาแห้ง ตาพอง ก็ส่งไปตรวจว่าเป็นไทรอยด์หรือเปล่า สถานการณ์เด่นๆ ของการเจ็บป่วยเกี่ยวกับดวงตา ในระยะ 2 – 3 ปีที่ผ่านมามีอะไรบ้าง ในช่วง 2 – 3 ปีที่ผ่านมาเรื่องที่จะเจอบ่อยๆ มีอยู่ 2 เรื่อง คือการใช้คอนแทคเลนส์ การใช้ Mobile Device หรือที่มีการเล่นไลน์กัน 2 ส่วนนี้ทำให้มีคนไข้มาหาเราเยอะมาก ในส่วนแรกเรื่องของคอนแทคเลนส์นั้น จริงๆ การใส่คอนแทคเลนส์เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นมานานแล้วส่วนใหญ่เพื่อแก้ไขปัญหาเรื่องการมองเห็น แต่เนื่องจากว่ามีเรื่องของแฟชั่นเข้ามาเกี่ยวข้องมากขึ้น หรือการเลียนแบบดาราต่างประเทศ ทำให้หลายคนคิดว่าต้องมีตาดำที่โต ตาดำที่แหวกแนวแบบพวกดาราเหล่านั้น เพราะฉะนั้นคอนแทคเลนส์ก็เลยมีแบบสวยงามเพื่อใส่ตอนกลางวันทำงานออกมา แล้วก็มีแบบปาร์ตี้ แล้วการใช้คอนแทคเลนส์นั้น เลนส์ยิ่งใหญ่มันจะทำให้ไปบดบังออกซิเจนไม่ให้เข้าตา ซึ่งลูกตาก็จะขาดออกซิเจนได้ แล้วก็จะทำให้เส้นเลือดเพิ่มมากขึ้น ทำให้ตาแดงได้ คนไข้ก็มาเพราะไม่สบายตา อันนี้เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นทั่วๆ ไป แต่สิ่งที่สำคัญที่ลงหนังสือพิมพ์ในช่วง 1 – 2 ปีนี้คือ ตัวคอนแทคเลนส์นั้นกลับมาถูกเด็กเล็กในอายุสิบกว่าๆ ซึ่งอายุเท่านี้เป็นวัยที่สมัยก่อนต้องให้พ่อแม่พามาซื้อ แต่เดี๋ยวนี้มีขายเกลื่อนในท้องตลาดซึ่งทำให้ซื้อหาง่าย พอซื้อหาง่ายดูในทีวีสวยก็ซื้อมาใส่ แต่ด้วยปัจจัยของเด็กที่มีไม่ได้เยอะ ทำให้มีการเอามาแลกกันใส่โดยไม่ได้คำนึงถึงการที่มันพอดีกับสายตาของตนเอง เพราะลูกตาคนเราไม่เท่ากัน ไม่มีการเคิร์ฟของลูกตาดำว่าเท่าไร แล้วพอซื้อตามร้านก็ซื้ออะไรก็ไม่รู้ ทำให้เกิดความไม่คงที่ ทำให้ปวดตาได้ หรือความที่ไม่รู้ทำให้มาแลกกันใช้ ไม่มีการให้ความรู้ในเรื่องความสะอาด ปกติคอนแทคเลนส์ต้องล้างทุกวัน ด้วยล้างน้ำยา แต่เด็กพวกนี้ไม่ได้ทำเลย เพราะฉะนั้นสิ่งที่จะเกิดขึ้นคือเกิดการติดเชื้อที่ดุมาก คือเชื้อนี้เป็นเชื้อที่ก่อให้เกิดอันตรายต่อกระจกตา ทำให้กระจกตาทะลุ และอาจทำให้ตาบอดได้ เป็นอันตรายที่คิดว่าต้องหาทางป้องกัน การป้องกันต้องป้องกันในสองลักษณะคือ หนึ่ง เกิดจากเด็กที่ไม่มีความรู้ และสอง คือมีขายเกลื่อนตามท้องตลาด มันเข้าถึงง่ายเกินไป ซึ่งอาจจะเป็นของที่ไม่ได้มาตรฐานด้วยซ้ำ การที่เด็กใช้คอนแทคเลนส์ไม่ถูกวิธี เพราะฉะนั้นเวลาติดเชื้อขึ้นมา การรักษาเนื่องจากเด็กเคืองตาแล้วปล่อยทิ้งไว้ ไม่ได้มาหาหมอทันที การรักษาก็จะยากขึ้นเรื่อยๆ เป็นสถานการณ์ที่น่าเป็นห่วง แล้วเรื่องที่เกี่ยวกับแสงจากโทรศัพท์มือถือ คนไข้ที่มาหาที่ห้องผู้ป่วยนอกมีเยอะมากเลย คือ เคืองตา ไม่สบายตา แสบตา ซักถามไปมาก็คือมันเป็นเรื่องที่หลีกเลี่ยงไม่ได้เลยในปัจจุบันเพราะเราทุกคนต้องใช้ เด็กก็ใช้ คุณครูก็ใช้สั่งงานผ่านทาง Facebook แล้ว และเวลาเด็กเข้าไปทำงานเขาก็ไม่ได้เข้าผ่านจอคอมพิวเตอร์แล้วเขาใช้ผ่านมือถือ เพราะฉะนั้นมันเป็นสิ่งที่เราใช้อยู่ในชีวิตประจำวันของเราไปแล้ว ที่สหรัฐอเมริกา เขาทำการศึกษาเลยว่า การใช้โทรศัพท์มือถือ ไอแพด รวมทั้งคอมพิวเตอร์นั้น มีกี่เปอร์เซ็นต์ใช้เกิน 10 ชั่วโมง กี่เปอร์เซ็นต์ใช้เกิน 6 ชั่วโมง เพราะฉะนั้นการใช้ของพวกนี้พบเลยว่า แสงจากหน้าจอทำให้แสบตา อันที่ 2 คือหน้าจอเครื่องพวกนี้มันมีความ Bright มาก คือ เวลาเราดูภาพอะไรเล็กๆ เราจะจ้องเขม็งไม่ได้กะพริบตา เคยมีการศึกษาโดยเอาเครื่องมือมาจับการกะพริบตาพบว่า การกะพริบตาของคนเราลดลงได้ 2 – 10 เท่าเลยทีเดียวในขณะจ้องอยู่หน้าจอพวกนี้ ยิ่งเวลาเล่นเกมยิ่งไม่กะพริบตาเลย กะพริบก็กะพริบเร็วๆ ไม่สุด เพราะฉะนั้นเมื่อตาอยู่อย่างนั้นน้ำตาก็ระเหย ตาก็จะแห้ง แล้วก็แสบตา การจ้องนานๆ กล้ามเนื้อทำงานเยอะนอกจากแสบตาและตาแห้งแล้ว การจ้องนานๆ กล้ามเนื้อไม่คลายทำให้ปวดตาและเห็นเป็นภาพซ้อน มองภาพแล้วเบลอ และถ้าเราหลีกเลี่ยงไม่ได้เราต้องให้ความรู้ในการที่จะใช้เครื่องมือพวกนี้ ต้องให้ทุกคตระหนักว่าการใช้เครื่องมือพวกนี้ทำอย่างไร มันก็มีเทคนิคการใช้เครื่องมือพวกนี้เหมือนกัน เวลาที่ใช้คอมพิวเตอร์เราไม่ควรใช้ติดต่อกันอย่างยาวนาน เพราะพบว่าการใช้ติดต่อกันยาวๆ นั้นก่อโรคแน่นอนเรียกว่า คอมพิวเตอร์วิชั่นซินโดรม(Computer vision syndrome) ซึ่งโรคพวกนี้เป็นกันอยู่แล้วคนทำงานออฟฟิศ นักเรียนหรือคนที่ทำงานต้องใช้คอมพิวเตอร์อยู่ตลอดเวลา จริงๆ เราสามารถใช้คอมพิวเตอร์วันละ 6 ชั่วโมง ได้ถ้าเราใช้ถูกต้อง ถูกต้องคือ เริ่มจากเลือกคอมพิวเตอร์ เลือกเก้าอี้ มือต้องวางระนาบ ตัวต้องสูงขึ้นมา ตาต้องหลุบมองแนวต่ำถ้าตาเบิกขึ้นไปน้ำตาจะระเหย คอมพิวเตอร์ต้องอยู่ต่ำกว่าสายตานิดหน่อย แล้วประมาณ 20 – 30 นาทีให้เบรกหรือพัก เบรกหมายถึง เบรกจากการมองคอมพิวเตอร์หรือการมองที่ใกล้ๆ ให้มองไปที่ไกลๆ เป็นระยะอนันต์เพื่อให้กล้ามเนื้อคลายตัว เมื่อกล้ามเนื้อคลายตัวประมาณ 5 – 10 นาที เช่นพักไปห้องน้ำ ไปชงกาแฟดื่ม อย่างนั้นจะทำงาน 6 หรือ 8 ชั่วโมง ก็ทำได้ และระหว่างนั้นแสงสว่างในห้องต้องดีด้วย ไม่อยู่ในที่มืดเวลาทำงาน หรือดูหนังในห้องแล้วปิดไฟ สำหรับตำแหน่งที่ตั้งของไฟไม่ตั้งให้ส่องไปที่คอมพิวเตอร์เพราะจะทำให้แสงสะท้อน ตั้งคอมพิวเตอร์ไว้ใกล้หน้าต่างแสงก็สะท้อนเข้ามาเหมือนกัน เรื่องความสว่าง(Bright) นี่ก็สำคัญ Resolution ความคม ตัวหนังสือ Font เป็นอย่างไร แนะนำคือ ต้อง 3 เท่าของตัวหนังสือที่เล็กที่สุดที่เราพอมองเห็นได้ ระหว่างทำตำแหน่งเก้าอี้เราต้องพอดีกับตัวคีย์บอร์ด นิสัยของการใช้คอมพิวเตอร์ที่ดีคือ ต้องพยายามเบรกให้ได้ และกะพริบตาบ่อยๆ หมอต้องบังคับให้คนไข้กะพริบตาบ่อยๆ กะพริบตาอย่างมีประสิทธิภาพ แต่ยังไงก็ยังมีอาการตาแห้งมาหาเรื่อยๆ สิ่งที่หมอช่วยได้ ก็คือเติมน้ำตาเทียมเข้าไปเวลาที่รู้สึกล้าที่ดวงตา ไม่สบายตา เบรก เติมน้ำตาเทียม กะพริบตาบ่อยๆ ก็จะช่วยได้ ซึ่งการให้ความรู้พวกนี้ก็เป็นสิ่งที่สำคัญ ปัญหาแบบเด็กสายตาสั้นก่อนวัยอันควรมีบ้างไหมคะ คนไข้ส่วนใหญ่ที่หมอพบ จะพบว่าคนมาหาเนื่องจากเคืองตา ไม่สบายตา ค่อนข้างเยอะ ทำให้สูญเสียเงินในการที่จะดูแล ต้องใช้ยา ส่วนปัญหาในเด็กที่พบคือ วุ้นตาเสื่อม ซึ่งอาการแบบนี้สมัยก่อนต้องอายุประมาณ 40 ปีขึ้นไป ถึงจะพบวุ้นตาเสื่อม ปัจจุบันในอายุ 20 – 30 ปีก็พบว่าเริ่มมีวุ้นตาเสื่อม แต่ยังไม่สามารถตอบได้ 100 เปอร์เซ็นต์ว่าเกิดขึ้นเพราะอะไร เพราะไม่ได้ทำการศึกษาเป็นตัวเลขไว้ แต่จากประสบการณ์คือมันเยอะกว่าในทฤษฎีที่เคยเรียนมา เป็นปรากฏการณ์ที่พบในปัจจุบัน มีข้อแนะนำสำหรับผู้บริโภคที่จะทำอย่างไรให้เท่าทันกับเทคโนโลยีที่เข้ามาเกี่ยวกับเรื่องสายตา ต้องบอกว่าถ้าเราจะใช้เทคโนโลยีสมัยใหม่ เราก็ต้องไล่ตามว่าเทคโนโลยีเหล่านี้ให้รู้เท่าทัน เพราะมันมีทั้งคุณ และโทษ เราต้องรู้ว่า อะไรบ้างที่อาจจะเป็นปัญหากับสุขภาพเรา เช่น คอมพิวเตอร์ดีมากเลยเราจำเป็นต้องใช้ แต่เราต้องรู้ว่ามันจะส่งผลเสียกับตานะ ทำให้เกิดคอมพิวเตอร์วิชั่นซินโดรมได้นะ และยังมีผลกับร่างกายได้ด้วย เช่น ถ้าเราตั้งมือขึ้นมาพิมพ์คีย์บอร์ดเราก็จะปวดข้อมือ เพราะฉะนั้นมือเราต้องอยู่ในระดับระนาบ บางทีคอมพิวเตอร์วิชั่นซินโดรมมันทำให้เรารู้สึกเมื่อย เพลีย เหมือนเป็นคนป่วยเลยนะ เพราะฉะนั้นเราต้องทำให้ร่างกายเราอยู่ในท่าทางที่ถูกต้อง ต้องติดตามว่าประสิทธิภาพในการใช้เครื่องมือพวกนี้เป็นอย่างไร ได้มาตรฐานไหม เพราะฉะนั้นเวลาจะซื้อมาใช้ก็ต้องคิดเหมือนกันว่า รุ่นนี้เมื่อก่อนจอคอมพิวเตอร์เป็นจอนูน ซึ่งมันปล่อยรังสีได้ แต่เดี๋ยวนี้เป็นจอแอลซีดีไม่มีใครใช้จอนูนแล้ว เรื่องของรังสีก็ปลอดภัยในระดับหนึ่ง เรื่องแสงจ้านี้พวกฟิล์มกรองแสงช่วยได้บ้างไหม มันจะช่วยให้สบายตา ก็จะมีแว่นที่ช่วยกรองแสงจากคอมพิวเตอร์สำหรับคนที่ต้องใช้คอมพิวเตอร์นานๆ ก็มีแว่นที่ช่วยป้องกันไม่ให้มัน Brightness เกินไป อาจจะเป็นสีเทา กรองแสงสีฟ้าไปด้วยในตัว ก็จะมีแว่นเฉพาะเพิ่มความสบายตาให้คนไข้ เพราะฉะนั้นผู้บริโภคที่ต้องใช้ของพวกนี้ก็ต้องไปสืบหาว่าใช้คอมพิวเตอร์วิธีที่ถูกต้องคืออะไร ซึ่งจริงๆ แล้วก็หาอ่านได้ทั่วๆ ไปทั้งในอินเตอร์เน็ตและหนังสือ ปัญหาเกี่ยวกับตาที่พูดมาจะนำไปสู่ปัญหาเรื่องตาอื่นๆ หรือไม่ เช่น พวกต้อหิน ต้อกระจก ไม่เกี่ยวกับต้อหิน แต่จะเกี่ยวกับกระจกตา ผิวตา คือปัญหาเรื่องตาแห้ง ตาออกแดงๆ ตลอดเวลา ต้องเติมน้ำตาเทียมตลอดเวลา ความไม่สบายตา ผิวตานั้นถ้าเป็นมากผิวตาจะร่อน และโอกาสที่จะติดเชื้อก็เพิ่มมากกว่าปกติ ในผู้สูงอายุปัญหาด้านสายตาที่มาจากเทคโนโลยีมีบ้างไหมคะ ก็มีคนไข้ที่อายุมากแล้วเหมือนกัน คือเขาทำงานประเภทเล่นหุ้นไง จ้องกันทั้งวัน ตาก็แดงก่ำ พอใส่คอนแทคเลนส์ ซึ่งคอนแทคเลนส์มันทำให้ตาแห้งได้ง่ายอยู่แล้ว แล้วใช้คอมพิวเตอร์ด้วยอันนี้เลยเหมือน 2 เด้ง และพวกผู้สูงอายุที่ใช้ไอแพด ซึ่งจริงๆ มันก็ช่วยพัฒนาสมองส่วนหนึ่งนะ แต่ด้วยการใช้ที่ไม่ถูกต้องก็เกิดปัญหาได้ มันจึงต้องทำให้ความรู้ตรงนี้มากขึ้น การบริจาคดวงตา ยังมีความสำคัญไหม สถานการณ์เป็นอย่างไรบ้าง การบริจาคตามีประโยชน์มากสำหรับผู้ที่กระจกตาพิการ กระจกตาเป็นส่วนใสๆ ที่อยู่ชั้นนอกสุดที่หักเหของแสง เป็นส่วนที่สำคัญมากเปรียบเทียบเหมือนเป็นจอทีวีเลย เมื่อแสงผ่านกระจกที่ไม่ใสเข้าไปได้คนไข้ตาก็มัว มองไม่เห็น เพราะฉะนั้นเราแก้ด้วยการเปลี่ยนกระจกใสๆ ก็สามารถช่วยได้ แต่ประเด็นคือทำไมถึงมีโรคพวกนี้เยอะ เพราะเป็นตั้งแต่เด็ก ทั้งเกิดอุบัติเหตุ และเมืองไทยเป็นประเทศเกษตรกรรม ชาวนา ชาวไร่โดนใบไม้ ใบหญ้าบาดเยอะมาก พอกระจกตาเสียไปจะกลายเป็นฝ้า แสงก็จะผ่านไม่ได้ พอแสงผ่านไม่ได้ภาพจะเบลอ แล้วการเปลี่ยนกระจกตานั้น มีคิวประมาณเจ็ดพันถ้าหมอจำไม่ผิด แล้วปีหนึ่งเราก็ผ่าตาได้ไม่เยอะ ประมาณ 20 เปอร์เซ็นต์ ตอนนี้ก็มีการรับบริจาคกับสภากาชาดไทย แต่ว่าประเทศไทยก็มีการยึดติดเรื่องการบริจาคตาว่าถ้าตายไปแล้วจะกลับบ้านไม่ถูก ซึ่งเป็นความเชื่อที่ไม่ถูกต้อง หรือถ้าแม่จะบริจาคแต่ลูกไม่ให้ก็ไม่มีสิทธิ ต้องบอกว่าปัจจุบันดวงตา 1 ดวงนั้นทำประโยชน์ให้กับคนไข้ได้หลายคนเลย กระจกตาชั้นนอกทำอย่าง ชั้นในทำอย่าง ตาขาวใช้ได้อีก แต่ก็ขาดแคลนอีกเยอะเลย
สำหรับสมาชิก >ยังอยู่ในช่วงเปิดใจสมาชิกฉลาดซื้อค่ะ เมื่อครั้งที่แล้วไปเยี่ยมพี่เภสัชกรมา ครั้งนี้ชวนมาพูดคุยสบายๆ กับหมอฟันบ้าง คุณหมอสถาพรหรือทันตแพทย์หญิงสถาพร ถิ่นบูรณะกุล สมาชิกรุ่นบุกเบิกเช่นกัน ในเย็นของวันฝนพรำ พวกเราหยุดยืนหน้าคลินิกทันตแพทย์แห่งหนึ่ง ย่านวงเวียนน้ำพุ บริเวณใกล้ๆ กับสถานีรถไฟนครลำปาง คุณหมอสถาพร ออกมาต้อนรับพร้อมใบหน้าเปื้อนยิ้ม คุณหมอเล่าว่านอกจากจะทำงานเป็นหมอฟัน(ปัจจุบันเป็นคณะอนุกรรมการประชาสัมพันธ์ทันตแพทยสภา) โดยเปิดคลินิกให้บริการในช่วงเย็นของทุกวันแล้ว งานหลักของเธอยังทำงานที่โรงไฟฟ้าแม่เมาะด้วย “อยู่ที่การไฟฟ้าแม่เมาะค่ะ เป็นลูกจ้างที่เข้าไปทำงานเป็นบางวัน เวลาไปทำงานก็จะถือฉลาดซื้อไปด้วย ไปให้คนอื่นได้อ่าน แต่รุ่นเก่าๆ ก็บริจาคไปเยอะแล้ว บริจาคให้ห้องสมุด แต่เล่มใหม่ๆ ก็ยังเก็บไว้เผื่อว่าจะซื้ออะไรก็จะไปค้นมา” คุณหมอช่างเป็นแฟนพันธุ์แท้ฉลาดซื้อตัวแม่จริงๆ ไม่แค่อ่านฉลาดซื้อเท่านั้น ยังช่วยเป็นพรีเซนเตอร์ให้ด้วย เข้าใจว่าบางอย่างเราไม่สามารถทำเองได้ โดยเราอาจจะไม่มีสถาบันที่ทำได้เท่าเขา ทำให้การทดสอบบางอย่าง สมมติว่าทดสอบผงซักฟอก ซึ่งบางยี่ห้อก็ไม่มีในบ้านเรานะ ที่บ้านเรามีขายเขาก็ไม่ได้มาทดสอบ ก็ไม่รู้จะอ่านไปทำไม ก็อยากให้พัฒนา อย่างเรื่องผงซักฟอกถ้าเรามีเครือข่ายอยู่ต่างประเทศ ก็ขอส่งผงซักฟอกของไทยสัก 2 ยี่ห้อไปทดสอบด้วยได้ไหม รู้จักฉลาดซื้อได้อย่างไร และชอบอ่านคอลัมน์ไหนบ้าง รู้จักมานานมาก และก็เป็นสมาชิกมาตลอด ชอบคอลัมน์เปรียบเทียบที่ทำเป็นตารางๆ จะชอบอ่านแบบนั้น ชอบอ่านผลิตภัณฑ์ที่เอามาทดสอบ แล้วก็ชอบเล่นเกมค่ะ เกมอักษรไขว้ด้านท้ายเล่ม ฉลาดซื้อช่วยอะไรคุณหมอได้บ้างคะ ของบางอย่าง บางทีเรายังไม่สนใจไง ตรงไหนที่เรารู้สึกว่าเราสนใจก็จะรู้สึกว่ามันเป็นประโยชน์มาก แต่อย่างของบางอย่างอ่านผ่านๆ อาจยังไม่สนใจ แต่พอเราอยากได้เราก็จะไปคุ้ยๆ หนังสือมาดู(เพราะฉลาดซื้อทำทดสอบหลายเรื่อง) ก็จะได้ข้อมูลที่เคยทดสอบว่าอันไหนดี อันไหนไม่ดี เป็นเหมือนหนังสือคู่มือการเลือกซื้อของ และชอบเรื่องที่ร้องเรียน “เสียงผู้บริโภค” อันนี้ทำให้เรารู้กว้าง และระมัดระวังว่าเคยมีคนเจอเรื่องแบบนี้มา ทำให้เราระมัดระวังมากขึ้น อยากให้ปรับปรุงส่วนไหนบ้าง เนื้อหาที่อยากให้ปรับปรุงมีส่วนที่เอาข้อมูลจากเมืองนอกมา (การทดสอบจาก ICRT) ซึ่งก็เข้าใจว่าบางอย่างเราไม่สามารถทำเองได้ โดยเราอาจจะไม่มีสถาบันที่ทำได้เท่าเขา ทำให้การทดสอบบางอย่าง สมมติว่าทดสอบผงซักฟอก ซึ่งบางยี่ห้อก็ไม่มีในบ้านเรานะ ที่บ้านเรามีขายเขาก็ไม่ได้มาทดสอบ ก็ไม่รู้จะอ่านไปทำไม ก็อยากให้พัฒนา อย่างเรื่องผงซักฟอกถ้าเรามีเครือข่ายอยู่ต่างประเทศ ก็ขอส่งผงซักฟอกของไทยสัก 2 ยี่ห้อไปทดสอบด้วยได้ไหม เป็นลักษณะเครือข่ายไม่รู้จะเป็นไปได้ไหม คุณหมอเคยมีประสบการณ์เรื่องการใช้สิทธิอะไรบ้างไหม เคยไปร้องเรียนทีหนึ่งนะ นานมากแล้ว ตอนนั้นเคยไปซื้อทัวร์แล้วโดนโกง เราก็ไม่รู้จะไปพึ่งใครก็ไปแจ้งความเพราะไม่รู้กระบวนการว่าควรต้องทำอย่างไร แล้วพอดีบริษัททัวร์เขาไปทำผิดซ้ำ เราก็ล่อซื้อแล้วก็จับได้ เพราะว่าเราไม่ได้โดนคนเดียว มีเพื่อน และเพื่อนของเพื่อนโดนด้วย ก็จับเข้าคุกไปแล้ว เรื่องอื่นๆ ก็มีเรื่องที่แนะนำเด็กๆ ไปคือ เด็กที่ไปโครงการ Work and travel ก็บอกให้น้องไปติดต่อเองเพราะเขาเป็นผู้เสียหาย ไม่รู้มีใครไปร้องเรียนหรือยัง น้องๆ เขาโดนโกงก็ให้เบอร์ติดต่อมูลนิธิฯ ไปแต่ไม่ได้ติดตาม ได้แต่ให้คำแนะนำเขาอย่างเดียว ในฐานะหมอฟันที่นี่มีปัญหาเรื่องหลอกลวง อย่างการจัดฟันแฟชั่นบ้างไหม ถ้ามีคนไข้ที่มาจากการจัดฟันแฟชั่นที่เกิดปัญหา หรือต้องการที่จะจัดฟันแฟชั่น เราก็จะอธิบายถึง ข้อเสียให้เขาฟังว่า มันเป็นอย่างไร มันคืออะไร มีผลกระทบอย่างไร เช่น อาจจะทำให้ฟันผุ เพราะว่ามันไม่มีประโยชน์อะไรเลย อันนี้คือคนที่อยากจะทำ แต่ว่ายังไม่ได้ทำ แล้วในคนที่ทำแล้ว แล้วเกิดปัญหา เราก็จะแนะนำให้เขาเอาออก แต่บางคนยังอยากสวยอยู่ ไม่อยากเอาออก เราก็จะอธิบายให้เขาฟังว่า ถ้ายังไม่เอาออก ก็จะทำให้ฟันผุ และเครื่องมือที่ไม่ได้มาตรฐานก็อาจจะเป็นอันตรายเพิ่มได้ ส่วนการเลือกการให้บริการที่คลินิกนั้น อย่างแรกที่เรามองคือ จะเหมาะกับร้านเราไหม อย่างเช่นร้านเราตั้งอยู่ต่างจังหวัด การทำรากฟันเทียม แม้ว่าเราอยากจะทำ ก็ทำไม่ได้ เพราะว่าคนไข้ ซับพอร์ตราคาไม่ได้ เราต้องมองหลายๆ อย่าง บางอย่างเราเลือกมันมาแล้ว จะมีคนไข้ทำหรือไม่ อย่างที่กรุงเทพ ฯ จะโอเค คนอาจจะไม่มีปัญหาเรื่องค่าใช้จ่าย ฉะนั้นการที่เราจะเลือกอะไรมาให้บริการที่ร้านเราจะต้องคำนึงถึงคนไข้ในพื้นที่ของเราด้วย ว่าเขาพร้อมหรือไม่ ในส่วนของเทคโนโลยีที่เกี่ยวข้องกับการทำฟันที่เรานำมาใช้นั้นเราจะเลือกเฉพาะที่ผ่านการรับรองและได้มาตรฐานตามที่มหาวิทยาลัยทำการทดสอบและเชื่อถือได้อยู่แล้ว ในส่วนของที่ร้านจะรับปัญหาปลายทางมากกว่า อย่างเรื่องจัดฟันแฟชั่นก็มีมากเป็นบางช่วงๆ ที่ฮิตๆ หรือมีการโปรโมทกัน ก็จะมีคนเข้ามามากหน่อย ช่วงนี้ไม่ค่อยมีมาเท่าไร ก็จางๆ ไป คุณหมอมีวิธีชักชวนคนมาอ่านฉลาดซื้ออย่างไร เอาหนังสือไปให้เขาอ่าน บางทีก็ถือไปที่ทำงานแล้วก็วางไว้ ก็มีคนเห็นแล้วสนใจก็ไปสมัครสมาชิกก็มีนะ ส่วนเรื่องของสมนาคุณเมื่อสมัครเป็นสมาชิกฉลาดซื้อ ชั้นวางของสมาชิก 5 ปีก็ดีนะ ตอนนี้ก็เอามาใช้แล้ว พวกกระเป๋าผ้ามันมีเยอะแล้วไง ถ้าไม่ใช่กระเป๋าก็ทำเป็นพวกพวงกุญแจ ทำให้น่ารักๆ หรือร่มก็ดี ถ้าทำเป็นหนังสือแจแนวสุขภาพก็จะดีค่ะ ท้ายนี้อยากจะฝากเรื่องอะไร ขอฝากเรื่องหนึ่งเพราะเป็นคณะอนุกรรมการประชาสัมพันธ์ทันตแพทยสภา บางทีมันมีข่าวที่เราอยากหาช่องทางประชาสัมพันธ์ เช่น ข่าวจัดฟันแฟชั่น ซึ่งบางข่าวเราแก้ตัวไม่ทันเลย อย่างที่มีข่าวสรยุทธออกมาว่ามีแมงในปาก เราก็อยากจะประชาสัมพันธ์ว่ามันไม่ใช่นะ ก็อยากให้ช่วยประชาสัมพันธ์เรื่องพวกนี้ จะแทรกหรือฝากแปะในเว็บไซต์ก็ได้ ตรงนี้น่าจะช่วยกันได้เร็วขึ้น //
สำหรับสมาชิก >ทุกคนมีสิทธิฉบับขึ้นปีที่ 21 นี้เราจะพาท่านไปพบกับสมาชิกนิตยสารฉลาดซื้อที่อุดหนุนกันมาตั้งแต่ฉบับแรกๆ ติดตามเป็นแฟนพันธุ์แท้กันมาตั้งแต่ปี 2537 มาจนปัจจุบัน เป็นเภสัชกรหญิงที่เรียกได้ว่าทำงานเชิงพาณิชย์ผสมผสานกับงานชุมชนได้อย่างลงตัว เป็นทั้งคนขายยา ไปจนกระทั่งเสมือนญาติ พี่น้องของชาวบ้านร้านตลาดในบริเวณนั้น เราเดินทางไปหา ภญ.วารุณี เจือสันติกุลชัย ที่ร้านขายยาใจกลางกาดหลวง หรือตลาดวโรรส ตลาดที่ใหญ่ที่สุดในจังหวัดเชียงใหม่ ในบ่ายของเดือนที่เกือบร้อนที่สุดของปี งานที่ร้านยาของพี่เป็นอย่างไรบ้าง ร้านยาของเราเป็นประเภทที่เรียกว่า Stand alone คือ เจ้าของคนเดียว ไม่ใช่รูปแบบบริษัท ไม่ได้จ้างเภสัชกร เราเปิดร้านเอง ขายเอง มีธุระก็ปิดร้าน เลยไม่มีปัญหาที่ตอนนี้มีปัญหาว่าร้านยาไม่มีเภสัชฯ อยู่ แต่ข้อเสียก็มีบ้าง เช่นบางครั้งลูกค้าประจำอยากมาหาก็จะไม่เจอ เราก็ติดเบอร์โทรไว้ให้ลูกค้าสามารถติดต่อได้ อาชีพเภสัชฯ ก็เหมือนเป็นที่ปรึกษา สามารถปรึกษาได้ทุกเรื่อง บางคนไปหาหมอมาแล้วมีปัญหาคาใจ บางคนไปซื้อยามาหลายที่แล้วไม่หาย ก็หอบหิ้วยามาถามก็มี หลายๆ ครั้งก็พยายามไม่จ่ายยาเอง แต่จะแนะนำที่ๆ เรารู้จักหรือที่ๆ เขาควรจะได้รับการรักษาที่ถูกต้อง การเลือกยาเข้าร้านมีหลักการในการเลือกอย่างไร ก่อนจะเปิดร้านยาเคยอยู่โรงพยาบาลและสาธารณสุขจังหวัด เพราะฉะนั้นค่อนข้างจะรู้ส่วนหนึ่งว่าการคัดเลือกยาเข้าโรงพยาบาล เขามีเกณฑ์ตั้งอะไรบ้าง ตัวไหนมี GMP ตัวไหนมีโรงงานเก่าแก่ รวมทั้งดูรูปลักษณ์ของยา appearance เม็ดยาสวยไหม บรรจุหีบห่อดีไหม แพ็กเกจให้ข้อมูลดีไหม บางอย่างดีหมดแต่ต้องให้เราสั่งมาทีละเยอะๆ สต็อกเก็บไว้ก็ไม่ไหว บางอันเขาตัดเป็นปริมาณเล็กๆ ให้เราสั่งมาขายได้เรื่อยๆ มันเสื่อมสภาพ หมดอายุไป เราสามารถเปลี่ยนได้ ก็จะค่อนข้างโอเคกับบริษัทพวกนี้มากกว่า การให้ความรู้เรื่องยากับคนที่มาซื้อ เช่นเรื่องยาชื่อสามัญมีบ้างไหม ให้ข้อมูลทั้ง 2 อย่าง คือเขาควรรู้จักชื่อทางการค้าและชื่อสามัญด้วย เราก็พยายามให้ความรู้ไป แต่เวลาเขียนบนซองยาเราต้องเขียนเป็นชื่อการค้าด้วย เพราะถ้าเขียนเป็นชื่อสามัญเวลาลูกค้าหยิบไปซื้อที่อื่นก็จะกลายเป็นชื่อสามัญอะไรก็ไม่รู้ แล้วลูกค้าก็จะตอบไม่ได้ว่ายาที่เขาใช้อยู่คือยาอะไร แต่ถ้าเราเขียนชื่อการค้าด้วย ชื่อสามัญด้วย และเราแนะนำเขาไปด้วยนั้น เวลาเขาไปซื้อเขาจะเข้าใจว่า ยาไดโคลฟีแนคนะ ยี่ห้ออะไรก็ได้ เป็นต้น เภสัชกรเวลาแนะนำยาต้องอย่าไปดูที่ตัวยาอย่างเดียว เราต้องดูที่องค์รวมของคนไข้ด้วย ทำให้เขาหายจากโรค บางครั้งต้องให้คำแนะนำเหมือนครูสอนสุขศึกษาว่า โรคที่เขาเป็นเกิดจากเชื้อโรค หรือเกิดจากความประพฤติที่ไม่ถูกต้อง และเราจะต้องแก้ไขตรงปัจจัยตรงไหนบ้าง เพื่อรักษาโรคที่เป็นอยู่ให้หายและป้องกันไม่ให้เป็นอีก อย่างเช่นโรคเชื้อราที่ผิวหนังต้องแก้จากชีวิตประจำวัน ประมาณนี้ เพราะหลายๆ ครั้งลูกค้าประจำที่เป็นพ่อค้า แม่ค้าอยู่ในตลาด ส่วนใหญ่ที่เป็นคือ ปวดหลัง ปวดเอว จากการยกของ มันเป็นเรื่องที่ต้องพักนะ กินยาแล้วก็ต้องหยุดพัก แต่พ่อค้า แม่ค้าเขาหยุดไม่ได้ เหมือนกับว่ากินยาบรรเทาแล้วก็ต้องทำงาน เราก็ต้องบอกว่าถ้ากินยาแล้วทำงานต่อคุณจะหายช้า มันจะเรื้อรัง เราต้องหาทางเลือกให้เขา เช่น ถ้าต้องยกของต้องช่วยกันยก 2 คน หรือบางคนอาการไม่ดีก็ต้องแนะนำให้ไปหาหมอ มีคนเข้ามาซื้อยาหรือขอความรู้จากที่เขาได้ฟังโฆษณาเกินจริงตามสื่อต่างๆ บ้างไหม จริงๆ บางอย่างเราก็เอามาขายนะ เพราะถ้าเราไม่ขายลูกค้ามาถามหาแล้วไม่มีเขาก็ไป เขาไม่ได้เปิดโอกาสในการคุย และบางครั้งถ้าของมันมีขายตามโฆษณาวิทยุ ตามสื่อท้องถิ่น เราเรียกอยู่ 2 อย่าง คือ หนึ่งมันถูกต้องไหม มันผิดที่ผลิตภัณฑ์ผิดหรือผิดที่วิธีการใช้ กับอีกอันคือผลิตภัณฑ์มันผิด ถ้าผลิตภัณฑ์มันผิดไม่เอามาขายแน่นอน แต่ถ้าสมมติว่าตัวยามันไม่ได้ผิด เช่น กาโน่ ตัวผลิตภัณฑ์มันไม่ผิดแต่วิธีใช้มันผิดหมดเลยตามโฆษณา การที่เราไม่มีขายเลยเราไม่มีโอกาสให้ความรู้ที่ถูกต้องในการใช้ยา แต่ถ้าเรามีมันเหมือนเราได้สอนเขาบ้าง ถ้าลูกค้าจะซื้อนั่นคือสิทธิของเขาแล้ว แต่ถ้าไม่มีขายเลยลูกค้าออกจากร้านเราเขาก็ไปซื้อร้านอื่น แต่การใช้ยาที่ผิดมันก็ยังคงอยู่ เมื่อลูกค้าเข้ามาแต่ไม่ได้ยากลับไป ทางร้านได้ให้คำแนะนำเขาไปอย่างไรบ้าง เยอะเลย ล่าสุดมีคุณป้าน้ำหนักตัวประมาณ 70 กก. มีอาการปวดเข่า ก็ซักถามข้อมูลเคยรับการรักษาจากคุณหมอ เคยกินยาแล้วแต่ไม่หาย เราดูก็รู้ว่าเกิดจากข้อเข่าเสื่อม ซึ่งคุณป้าก็รู้และรักษาโรงพยาบาลประจำอยู่ คุณหมอให้คุณป้าควบคุมน้ำหนักแต่คุณป้าคุมไม่ได้ กินยามาเยอะแล้วไม่อยากกินยาอีกจึงอยากได้ยาทา เราต้องบอกไปว่าคุณป้าอายุขนาดนี้ ทำงานแบบนี้ สาเหตุมันคือข้อเข่าเสื่อม ถ้ารักษากับหมอแล้วหมอให้ยา กินยาไม่หายต้องฉีด ถ้าฉีดไม่หายสุดท้ายต้องเปลี่ยนข้อเข่า คุณป้าก็ไม่ยอม ต้องบอกคุณป้าไปว่าถ้าปิดทางออกของตัวเองก็ต้องปวดต่อไป แล้วอีกหน่อยก็จะไปหายาแก้ปวดแรงๆ ยาสมุนไพรผสมสเตียรอยด์ เพราะฉะนั้นต้องทำความเข้าใจกับเขาว่าโรคที่เป็นอยู่นั้นเกิดจากพฤติกรรมการยืน การนั่ง การมีน้ำหนักตัวเยอะ การกินยามันจะช่วยบรรเทาชั่วครั้งคราว การแก้ไขปัญหาคือ จะต้องตั้งเป้าหมายร่วมกันว่า ต้องลดน้ำหนักได้ไหม ให้เขาตั้งเป้าหมาย ไม่อย่างนั้นปล่อยให้โรคมันเสื่อมไปเรื่อยๆ สุดท้ายก็จะเดินไม่ได้ ต้องใช้ไม้เท้ามันจะเจ็บปวดกว่าตอนนี้ คุณป้าก็นั่งคิดนานมาก ก็จะให้คำปรึกษาประมาณนี้ แล้วก็มีเรื่องพวกผลิตภัณฑ์อาหารเสริมสมรรถภาพทางเพศ เพราะบางทีเราให้ข้อมูลไปแต่ใจเขาคิดอีกอย่าง ซึ่งมันจะไม่ตรงกัน แล้วพวกที่มันเป็นผลิตภัณฑ์ไม่ถูกกฎหมายค่อนข้างจะมีเยอะ เราต้องอธิบายให้ลูกค้าเข้าใจเพราะโรคพวกนี้เกี่ยวข้องกับจิตใจ บางคนมีโรคประจำตัวซึ่งต้องปรึกษาคุณหมอด้วย เป็นสมาชิกฉลาดซื้อมาตั้งแต่ฉบับแรกๆ แสดงว่าฉลาดซื้อต้องมีประโยชน์กับพี่บ้าง เป็นสมาชิกมาเกือบ 10 ปีแล้ว กับอาชีพเภสัชกรนั้นมันทำให้เรารู้กว้างขึ้น เพราะไม่ค่อยได้เปิดวิทยุ หรือโทรทัศน์มาก เพราะว่าเปิดมาแล้วเจอแต่โฆษณาน่าเบื่อ แต่ฉลาดซื้อจะคัดกรองและเปรียบเทียบให้ ที่ชอบมากคือ เรื่องน้ำยาขัดห้องน้ำ เพราะชีวิตประจำวันเราก็ต้องใช้น้ำยาขัดห้องน้ำมาตั้งแต่เล็กจนโต เราก็รู้แค่ว่าอันนี้ฟู่หรือไม่ฟู่ อันนี้สะอาดหรือไม่สะอาด แต่เราไม่เคยมา differentiate อันไหนเป็นกรด เป็นด่าง อันไหนมีอันตรายมากน้อยแค่ไหน เพราะว่าในท้องตลาดก็จะแบ่งแค่สีขาว สีชมพู สีม่วง เราก็ซื้อตามโฆษณาไป ซึ่งที่ทำเรื่องนี้ดีมากๆ อีกเรื่องคือรางปลั๊กไฟเป็นเรื่องใกล้ตัวที่อันตรายมากๆ เพราะการที่เราเสียบแช่ไว้นานๆ ความร้อนที่มันเกิดขึ้นสามารถทำให้เกิดไฟไหม้ได้ แต่ที่ไม่เข้าใจก็มีอย่างพวกเรื่องกล้อง เพราะเราไม่ใช่คนเล่นกล้องก็จะไม่รู้ แต่เรื่องอื่นๆ เราก็ยังเปรียบเทียบได้ โดยรวมแล้วชอบตรงที่ไม่มีโฆษณาด้วย เพราะตอนนี้หนังสือดีๆ หลายเล่มแทรกโฆษณาไป 50 % เรารู้สึกว่าต้องจ่ายเงินไปกับสิ่งที่ไม่ได้ใช้ประโยชน์ เปลืองทรัพยากรโดยไม่ใช่เหตุ หลังๆ ก็อ่านแล้วพยายามเก็บข้อมูลให้ได้แล้วนำหนังสือไปแจกตามห้องสมุดบ้าง กาชาดบ้าง ไม่อยากอ่านแล้วเก็บไว้คนเดียวมันไม่มีประโยชน์ เพราะว่าเราจะได้ใช้ก็คือการจุดประกายเป็นภูมิต้านทานให้กับลูกค้าเรา หรือว่านำมาสอนน้องๆ ได้เสริมให้คนอื่นที่ได้อ่านก็จะดี รู้จักฉลาดซื้อครั้งแรกที่ไหน จบเภสัชฯ แล้วไปใช้ทุนที่สาธารณสุขจังหวัดแม่ฮ่องสอนปี 2537 เป็นปีที่เริ่มฉลาดซื้อพอดี (หัวเราะ) ก็ได้เป็นข้อมูลเยอะแยะมากที่จะเอามาสอนงานคุ้มครองผู้บริโภค เพราะว่าตอนนั้นปัญหาค่อนข้างจะเยอะ ก็เลยรู้สึกว่าถึงแม้เราจะเป็นเภสัชกรนั้นแต่เรื่องอาหาร เรื่องยา เรื่องเครื่องสำอาง พวกเรื่อง DDT เรื่องวัตถุอันตรายในสาธารณสุขในบ้านที่เป็นเรื่องใกล้ตัวที่เราไม่ค่อยจะรู้ อย่างเช่น เรื่องขนมปังที่ไม่มีวันขึ้นรา เป็นเรื่องที่น่ากลัวมาก ซึ่งถ้าเรารู้ 1 คนเราสามารถจะสอนคนรอบข้างเราได้ มันช่วยให้ในอนาคตนั้นการเจ็บป่วยมันลดน้อยลง มากกว่าการที่เราไปหายาที่ดีๆ แรงๆ เทคโนโลยีทางการแพทย์ แล้วมาตามรักษาไม่ทัน คอลัมน์โปรด ชอบคอลัมน์เปรียบเทียบผลิตภัณฑ์ อย่างเช่นสุ่มตรวจแหนม สุ่มตรวจผัก เพราะบางทีเราสงสัยอะไรเราไม่มีกำลังจะไปสุ่มตรวจส่งกรมวิทยาศาสตร์ฯ พวกครีมทาผิว ครีมทาฝ้า ครีมกันแดดแต่ละตัวเป็นอย่างไรบ้าง แม้กระทั่งการเปรียบเทียบราคาต่อซีซีเรื่องนี้เยี่ยมมาก และที่ได้ประโยชน์มากคือข้อร้องเรียน หลายครั้งที่เราเจอปัญหากับตัวเอง จะเป็นคนประเภทที่ ช่างมัน ไม่ค่อยร้องเรียนเรื่องอะไรเลย แต่จะเรียนรู้จากบทเรียนทำให้เรารัดกุมมากขึ้น แต่ถ้ามองอีกแบบหนึ่ง คนที่ช่างมันแบบเรานั้นมีเป็นล้านคน เพราะฉะนั้นมูลค่าของการเสียประโยชน์ และถูกบริษัทเอาเปรียบจากตรงนี้มันเยอะ ก็จะได้เรียนรู้ข้อกฎหมายจากตรงนี้ด้วย อย่างเช่นเรื่องบ้าน เรื่องคอนโดฯ ร้องเรียนเรื่องรถ เรื่องโทรศัพท์มือถือ ที่มีประโยชน์มากๆ ถ้าให้แนะนำคนอื่นเรื่องนิตยสารฉลาดซื้อ คือตัวเรามีลูก เรื่องสำคัญที่สุดสำหรับเด็กก็เรื่องอาหารการกิน เรื่องโภชนาการ สิ่งเหล่านี้เป็นเหมือนข้อมูลที่เราจะเลือกประเภทอาหารกับขนมให้ลูกได้ พอเราเลือกได้เราก็จะสร้างนิสัยให้ลูกได้และมันก็จะติดกับตัวเขาไปจนโต โอกาสที่ลูกจะได้รับสารปรุงแต่งจากอาหารก็จะน้อย และรู้สึกว่าเขาจะไม่ชอบใช้ภาชนะที่ใช้แล้วทิ้ง รู้สึกว่าลูกมีความรักษ์โลกมากขึ้น ขยะตรงนี้เอามาใช้ได้อีก ขยะอันนี้กี่ปีถึงจะย่อยสลาย เขาก็มีความเข้าใจตรงนี้ได้ดี ถ้าเราสร้างพื้นฐานให้กับคนรุ่นใหม่ได้เราก็จะไม่ต้องห่วงสิ่งแวดล้อม เวลาดูโทรทัศน์ลูกแยกได้ว่าอันไหนจริง อันไหนไม่จริง ก็ขอแค่นี้ก็พอ เพราะว่าอย่าไปหวังพึ่งนโยบายอะไรใหญ่ๆ มาก บางครั้งมันช้า และสื่อที่มันเป็นโซเชียลเราไม่สามารถไปบังคับมันได้ อย่างเช่นการโฆษณาอาหารเสริมต่างๆ บน Facebook มันอันตรายเกินไป เด็กสมัยนี้จะไม่มีข้อมูลว่าที่โฆษณาว่าขาวไวภายใน 7 วัน มันเป็นไปไม่ได้ ตามหลักแล้วมันไม่เป็นจริง อย่างน้อยเด็กต้องได้รู้ว่าอันไหนมันสมเหตุสมผลก็จะช่วยกรองไม่ให้ถูกหลอก ตรงนี้ “ฉลาดซื้อ” ช่วยได้ //
สำหรับสมาชิก >